Agenda item

Cyd-destun:

I dderbyn gwybodaeth am sefyllfa alldro refeniw a chyfalaf yr Awdurdod yn seiliedig ar ddata gweithgarwch ym mis 2.

Argymhellion y cynigiwyd i'r Cabinet

      i.        Bod yr Aelodau'n ystyried gorwariant refeniw net o £164,000.

     ii.        Mae'r Aelodau'n ystyried gwariant alldro cyfalaf, a ragwelir gan reolwyr gwasanaeth i gytuno â'r gyllideb.

    iii.        Nododd yr Aelodau bod y lefel isel o gronfeydd wrth gefn a glustnodwyd yn lleihau'r hyblygrwydd sydd gan y Cyngor yn sylweddol wrth gwrdd â heriau ariannol o setliadau gostyngol a'r angen dilynol i ailgynllunio gwasanaethau.

   iv.        Nododd Aelodau'r gostyngiad sylweddol yn y balans ysgolion cyffredinol ar ddiwedd 2017/2018 ac yn cefnogi gwaith parhaus gydag ysgolion er mwyn sicrhau bod gofynion cynllun Ariannu Tecach y Cyngor yn cael eu bodloni a bod y balans ysgolion cyffredinol yn dychwelyd i fod yn bositif cyn gynted

            â phosib

Craffu gan Aelodau

Gofynnodd y Cadeirydd pam roedd y misoedd monitro wedi cael eu newid. Darparwyd gwybodaeth bod newid ymagwedd eleni yn cael ei dreialu. Yn hytrach na chyflwyno adroddiadau chwarterol, bydd y monitro ym Mis 2, Mis 7 ac ar alldro. Mae hyn yn caniatáu mwy o gyfle i Uwch Dimau Rheoli a Thimau Rheoli Adrannol dadansoddi a dylanwadu'n weithredol ar ffigurau. Bydd y monitro'n fwy ystyrlon a rhoddwyd sicrwydd y bydd rheolwyr a swyddogion yn derbyn gwybodaeth fonitro dros dro.  Bydd gwelliant arfaethedig i'r cyfleuster cyfriflyfr yn caniatáu i swyddogion ac Aelodau gael gafael ar wybodaeth ariannol ar unwaith mewn ‘amser go iawn’.

Eglurwyd bod Mis 7 yn well gan ei fod yn y mis ar ôl dechrau'r flwyddyn academaidd ac felly mae'n fwy cyfleus i Benaethiaid. Gofynnwyd a fyddai Mis 3 yn well na Mis 2, a’r ymateb oedd y byddai'r ddau yn darparu gwybodaeth debyg ond y dewis oedd defnyddio'r dyddiad cynharach er mwyn cael sefyllfa a rhagolygon cychwynnol.

O ran Gwasanaethau Oedolion a Phlant a Phobl Ifanc, holwyd a oes digon o arian yn y gyllideb i barhau i ddarparu gwasanaethau os gwnaed cynnydd cyflog yn uwch nag 1%.  Eglurwyd bod y cynnydd cyflog posibl yn elfen lai o'r gyllideb ac nid yw'n berthnasol fel y gyllideb ar gyfer gofal cymdeithasol i oedolion.  O bryder mwy yw'r cynnydd yn y terfynau trothwy cyfalaf ar gyfer gofal oedolion sy'n creu gofyn ar gyllid awdurdodau lleol ar bwynt cynharach, cyfeiriwyd hefyd at effaith yr isafswm cyflog cenedlaethol.  Eglurwyd bod grantiau ar gael gan Lywodraeth Cymru na fydd o reidrwydd yn cwmpasu'r cyfanswm atebolrwydd. Cymerir mantais lawn o'r grantiau sydd ar gael ac adlewyrchir y sefyllfa honno yn y rhagolygon.  Mae'r her i ddarparu gwasanaethau, o fewn adnoddau cyfyngedig, yn cynyddu bob blwyddyn a dywedwyd bod yna fater cenedlaethol yngl?n â chyllidebau gofal cymdeithasol oedolion nad ydynt yn gynaliadwy gan ystyried disgwyliad oes gwell.

Ychwanegodd Pennaeth y Gwasanaethau Oedolion fod y gyllideb gofal cymdeithasol oedolion yn cael ei fonitro'n agos i edrych ar yr holl gostau a'u heffaith.  Er enghraifft, o ran trothwy cyfalaf, canfuwyd bod cynnydd yn y nifer sy'n defnyddio’r gwasanaeth yn ne'r sir.  Dangosodd dadansoddiad manwl nad oedd y cynnydd yn digwydd o leoliadau ymarfer ond o ran pobl yn hunan-ariannu.  Roedd eu cyfalaf wedyn wedi gostwng islaw'r trothwy ac mae'r awdurdod yn cymryd cyfrifoldeb.  Mae effaith bellach o gartrefi gofal newydd yn cael eu hadeiladu ac mae pobl yn mudo i'r ardal a allai fod yn hunan-ariannu ac yna'n disgyn islaw'r trothwy cyfalaf sy'n arwain at gostau anrhagweladwy.  Ychwanegwyd bod gan yr awdurdod cofnod da o osgoi costau ac mae wedi llwyddo i ddal y galw yn ôl drwy'r model gweithredol presennol.

Cyfeiriodd y Prif Swyddog Aelodau'r Pwyllgor Dethol i'r adroddiad canlynol: http://www.health.org.uk/publication/path-sustainability

Cododd y Cadeirydd y gorwariant o £1m y llynedd a holodd a oes yna gyllid wrth gefn. Cadarnhawyd ei fod wedi bod yn bosibl cael gafael ar gronfeydd corfforaethol wrth gefn ar gyfer ailstrwythuro staff, diswyddiadau ac ati ond nid oes unrhyw gronfeydd wrth gefn o fewn cyllideb yr adran fel mewn rhai cynghorau.  Cadarnhawyd bod yr awdurdod yn gweithredu polisi cronfeydd wrth gefn cyfannol gyda rhai eithriadau lle dadansoddir y waelodlin net cyn edrych ar ailgyflenwi neu ddefnyddio cronfeydd wrth gefn.  Nodwyd er bod gorwariant mewn gofal cymdeithasol, cafodd hyn ei liniaru gan danwariant eraill a ddefnyddiwyd i ailgyflenwi cronfeydd wrth gefn. Cafwyd sylw nad oedd fawr o gyfle i hwyluso newid gwasanaeth. Ar hyn o bryd mae'r cronfeydd wrth gefn yn cael eu cynnal ar 5.08% sy'n dod o fewn canllawiau derbyniol. Mae Llywodraeth Cymru yn cynghori na ddylai cynghorau gadw balansau mawr yn ystod y cyfnod ariannol anodd hwn.

Gofynnodd y Cadeirydd am eglurhad os yw ailddatblygu Parc Mardy ac adnewyddu byngalo'r gofalwr yng Nghanolfan Hamdden y Fenni yn enghreifftiau o wariant cyfalaf.  Hysbyswyd y Pwyllgor bod y rhain yn elfennau bach o wariant cyfalaf mewn perthynas â gwasanaethau oedolion sy'n debygol o fod o wahanol brosiectau a chyllidebau.

Gofynnodd y Cadeirydd a fyddai cynlluniau hir dymor yn gweld datblygiad y canolfannau iechyd yn yr Hybiau ac ymatebwyd bod y cyngor yn ystyried y rhaglen gyfalaf ar gyfer y flwyddyn nesaf a'r gyllideb refeniw ym mis Ionawr/Chwefror sy'n pennu blaenoriaethau a galw heb ei fodloni.  Y llynedd, er enghraifft, ystyriwyd ail-osodiad posib ar gyfer Severn View mewn ychydig o flynyddoedd a allai gyflwyno cyfleoedd ar gyfer cydleoli gwasanaethau.

Eglurwyd bod Cilgant Budden yn cael ei rentu oddi wrth Charter Housing.

Gan ystyried datblygu Hybiau fel cyfeiriad strategol, mae gan yr awdurdod eisoes Parc Mardy, Ysbytai Dyffryn Mynwy a Chas-gwent sy'n cynnig darpariaeth integredig.  Mae gan Ddyffryn Mynwy ystod o wasanaethau ac ymyrraethau mewn cyfleuster iechyd a gofal cymdeithasol integredig.  Mae Parc Mardy yn symud i hyb gwbl integredig, e.e. gwasanaethau cof, clinigau o Ysbyty Neville Hall ac elfen sylweddol o ymgysylltu â'r gymuned.  Mae ystyriaeth o ddatblygiad Ysbyty Cas-gwent fel canolbwynt ar y gweill ac mae is-hyb yn cael ei ddatblygu ym Mrynbuga gyda chynlluniau tebyg ar gyfer ardal Cil-y-coed i ddarparu gofal iechyd a chymdeithasol. 

Dywedodd Aelod y bydd yr ymagwedd hon yn denu’r meddygon gorau i'r ardal.  Nododd yr Aelod y gallai fod yn anodd cael mynediad at wasanaethau.

O ystyried adnoddau cyfalaf, hysbyswyd y Pwyllgor Dethol bod Cronfa Gofal Integredig ar gael trwy Bartneriaeth Gwent Fwyaf er mwyn hyrwyddo'r bwriad strategol i ddatblygu hybiau.  Yn ychwanegol, mae gan Lywodraeth Cymru arian ar gyfer datblygu gofal sylfaenol.   Bydd mwy o gyfleoedd i gael gafael ar gronfeydd cyfalaf y tu allan i raglen gyfalaf y Cyngor.

Mewn ymateb i gwestiwn, eglurwyd nad yw hyb y Fenni yn rhaglen gyfalaf 2017/18 eleni gan nad oes unrhyw gost feintiedig.  Bydd gan aelodau reolaeth pan fydd yr eitem hon yn cael ei ychwanegu.