Agenda item

Cyd-destun:

Amlinellu’r gyllideb gyfalaf arfaethedig ar gyfer 2017/18 a’r cyllidebau cyfalaf dangosol ar gyfer y tair blynedd 2018/19 i 2020/21.

Materion Allweddol:

Materion yn ymwneud â’r Cynllun Ariannol Cyfalaf Tymor Canolig (CATC):

• Adolygir y rhaglen gyfalaf bedair blynedd yn flynyddol a chaiff ei diweddaru er mwyn ystyried unrhyw wybodaeth newydd sy’n berthnasol.

• Y brif gydran ar gyfer y CATC cyfalaf ar gyfer yr ychydig flynyddoedd nesaf yw’r rhaglen ysgolion y Dyfodol. Mae’r Cyngor yn ddiweddar wedi cymeradwyo cyllid pellach ar gyfer y rhaglen hon yn ei gyfarfod a gynhaliwyd ar 20^fed Hydref 2016.

• Mae nifer o feysydd eraill lle mae ymrwymiad i fuddsoddi. Fodd bynnag, mae’r cynlluniau ar hyn o bryd yn gorwedd y tu allan i’r rhaglen fel mae gwaith yn mynd rhagddo i adnabod y gofynion cyllido.  Y rhain yw:

-Pwll Trefynwy - ymrwymiad i ail-ddarparu’r pwll yn Nhrefynwy o ganlyniad i Raglen Ysgolion y Dyfodol.

-       Hyb Y Fenni - ymrwymiad i ail-ddarparu’r llyfrgell gyda’r Siop Un Stop yn Y Fenni i gwblhau’r bwriad i greu Hyb ym mhob un o’r trefi.

-       Grantiau Cyfleusterau i’r Anabl – mae’r galw am grantiau ar hyn o bryd ymhell y tu hwnt i’r gyllideb, mae gwaith yn cael ei gyflawni i asesu lefel y buddsoddiad sydd ei angen i fwyafu’r effaith a’r budd i’r rheiny sy’n derbyn y grantiau.

-       Y Fargen Ddinesig - Mae 10 Awdurdod ym Mhrifddinas-Ranbarth Caerdydd â’u golygon ar Fargen Ddinesig bosib o £1.2 biliwn. Ceisir cytundeb ar draws y rhanbarth i ymrwymo i’r rhaglen hon yn Ionawr 2017 ac felly byddai’n effeithio ar y CATC. Modelir yr effaith bosib ar gyllidebau awdurdodau unigol ar y blaen i benderfyniadau ar brosiectau a phroffiliau penodol er mwyn i awdurdodau ddechrau meddwl am yr ymrwymiad yn eu CATCiau..

-       Bloc J ac E – Mae rhaglen resymoli’r swyddfa’n cael ei hystyried i weld a oes ateb a fyddai’n galluogi safleoedd Magwyr a Brynbuga i gael eu hatgyfnerthu, gan ryddhau cyllid i dalu am y buddsoddiad angenrheidiol i ddod â’r blociau nôl i’w defnyddio.

·         Datblygir strategaeth sy’n galluogi’r rhaglen graidd, Ysgolion y Dyfodol a’r cynlluniau uchod i gael eu cytuno. Er gwaethaf hyn, deil  cryn dipyn o bwysau sy’n gorwedd y tu allan i unrhyw bosibilrwydd i’w cyllido o fewn Cyfalaf CATC ac mae risg sylweddol ynghlwm wrth hyn. Mae’r Cabinet wedi derbyn y risg hon yn flaenorol.

. 

·         Y polisi presennol yw y gellir ychwanegu cynlluniau newydd pellach at y rhaglen hon yn unig os yw’r achos busnes yn dangos eu bod yn hunan-gyllidol neu’r ymddengys bod y cynllun yn flaenoriaeth uwch na chynlluniau cyfredol yn y rhaglen ac felly’n eu disodli.

·         Yn gryno, nodwyd y materion a’r pwysau canlynol eraill:

-       Rhestr hir o bwysau wrth gefn – isadeiledd, eiddo, gwaith Deddf Gwahaniaethu ar Sail Anabledd, Hawliau Tramwy Cyhoeddus, fel yr amlinellir yn Atodiad 1 o’r adroddiad. Ni chynhwysir un rhyw rai o’r pwysau hyn yng Nghynlluniau Ariannol Tymor Canolig y cyfalaf cyfredol, ond mae hyn yn dwyn risg sylweddol gydag ef.

-       Angen buddsoddiad cyfalaf i gyflawni arbedion refeniw – mae hyn yn bennaf ym maes swyddfeydd ac edrych ar ffyrdd eraill o ddiwallu’r angen ar gyfer hamdden a diwylliant, gofal cymdeithasol, buddsoddi eiddo ac o bosib Anghenion Addysgol Ychwanegol. Ar hyn o bryd asesir y lefel o fuddsoddiad. Fodd bynnag, yn unol â’r egwyddor a sefydlwyd eisoes, os nad yw’r cynlluniau’n mynd i ddisodli unrhyw beth sydd eisoes yn y rhaglen yna bydd angen i gost unrhyw fenthyciad ychwanegol gael ei   thynnu o’r arbedion i’w gwneud.

-       Mae cronfa wrth gefn TG wedi prinhau felly mae’r cyllid ar gyfer unrhyw fuddsoddiad mewn TG yn gyfyngedig. Bydd angen i unrhyw gynlluniau TG ychwanegol naill ai fedru talu drostynt eu hunain neu ddisodli cynlluniau eraill yn y rhaglen.

-       Cylchffordd Cymru – mae’r Awdurdod wedi ymgymryd â gwaith diwydrwydd dyladwy ar fersiwn o’r cynnig a ddaeth i’r casgliad i beidio â mynd rhagddo, mae’r cynnig presennol yn cael ei ystyried gan Lywodraeth Cymru heb fynd ar ofyn cyllid gan yr Awdurdod Lleol. 

.

Craffu Aelodau:

• Cwblheir y rhaglen gyfalaf ar yr un pryd â’r cynigion cyllideb refeniw a fydd ar 31^ain Ionawr 2017.

• Gellid lleihau’r gyllideb ar gyfer Rheoli Ardal o £20,000 neu ei thorri yn wyneb pwysau eraill. Fodd bynnag, nodwyd bod y gyllideb hon wedi’i chlymu i mewn gyda’r adolygiad cyffredinol o Reoli Ardal a gaiff ei hystyried gan y Cyngor Llawn maes o law. Ystyrid bod angen penderfyniad ynghylch y mater hwn cyn gynted â phosib cyn ethol y Cyngor newydd ym Mai 2016.

• Archwilir y Cynllun Rheoli Asedau ar gyfer Ffermydd y Sir gan y Pwyllgor Dethol Economi a Datblygu.

• Paragraff 3.4 o’r adroddiad - meysydd lle mae ymrwymiad i fuddsoddi ond mae’r cynlluniau ar hyn o bryd yn gorwedd y tu allan i’r rhaglen. Nodwyd y gallai’r Cabinet ychwanegu’r eitemau hyn i’r rhaglen Gyfalaf ar gyfer 2017/18.

• Grantiau Cyfleusterau i’r Anabl – Nodwyd, pan lansiwyd yr ymgynghoriad ar y gyllideb y gosodwyd y mater hwn allan i’w adolygu i weld pa grantiau ychwanegol y gellid eu darparu yng nghyllideb y flwyddyn nesaf. Hefyd, roedd y Cabinet yn edrych am arian ychwanegol y gellid ei roi yng nghyllideb y flwyddyn hon fel y gellid clirio peth o’r ceisiadau wrth gefn. Roedd swyddogion ar hyn o bryd yn gweithio i ddarparu atodlen waith ar gyfer y Cabinet y gellid ei hychwanegu at gyllideb y flwyddyn hon.

• Blociau J ac E - Roedd gwaith yn mynd ymlaen parthed J ac E blocks a Th? Menter, Magwyr.  Roedd yr holl ddewisiadau mewn perthynas â’r safleoedd hyn yn cael eu hymchwilio. Cost a fforddiadwyedd oedd y materion allweddol parthed y safleoedd hyn. Felly, roedd dewisiadau’n cael eu hystyried a fyddai’n hunan-gyllidol gyda’r bwriad o ddod â Blociau J ac E i fyny i safon gyfanheddol. Roedd Achos busnes cyfannol yn cael ei sefydlu gan y Tîm Ystadau.

• Mewn ymateb i gwestiwn gan aelod o’r Pwyllgor Dethol, nodwyd bod Cynllun Rheoli Asedau Strategol yn ei le y gellid ei ddwyn gerbron y Pwyllgor Dethol mewn cyfarfod yn y dyfodol. Hefyd, edrychid ar strategaeth buddsoddi asedau gyda’r bwriad o’i dwyn gerbron yn fuan a fyddai’n edrych ar fuddsoddi mewn cyfleoedd a sicrhau enillion masnachol. Gellid ychwanegu’r ddau gynllun hwn i raglen waith y Pwyllgor Dethol.

• Cronfa TG wrth gefn – Mewn ymateb i gwestiwn gan aelod o’r Pwyllgor Dethol ynghylch cyfraniadau a wnaed unwaith gan Aelodau am eu cyfarpar TG ond a oedd wedi peidio, nodwyd bod y mater hwn wedi’i symud gan y Panel Cydnabyddiaeth Ariannol yn y Mesur Llywodraeth Leol. 

• Cyfeiriodd Aelod o’r Pwyllgor Dethol at yr angen i adeiladu ysgolion cyfun newydd yn Ysgol y Brenin Harri’r VIII a Chas-gwent, er mwyn osgoi gweld yr ysgolion hyn dan anfantais.  Hefyd, dylid ystyried edrych ar y posibilrwydd o adeiladu coleg arlwyo ar safle Ysgol y Brenin Harri’r VIII newydd. Mae pob un o’r 22 o awdurdodau lleol wedi cyflwyno gwybodaeth amlinellol o lefel uchel mewn perthynas â’u bwriad. Parthed cynigion Cynllun B, mae Llywodraeth Cymru’n disgwyl i awdurdodau lleol ddod ymlaen ag achosion amlinellol strategol yn y misoedd i ddod. Roedd swyddogion o fewn yr Awdurdod yn sefydlu’r ddogfen Adolygiad Addysg Strategol Diwygiedig a fydd yn trwytho, dylanwadu a llywio lle mae’r Awdurdod yn symud ymlaen mewn perthynas â’n hystâd ysgolion. Nodwyd bod y mater hwn ar Raglen Waith y Pwyllgor Dethol Plant a Phobl Ifanc i’w adolygu, maes o law.

• Ystyriodd Aelod o’r Pwyllgor Dethol y gallai Ysgol Gyfun newydd yng Nghas-gwent ganolbwyntio ar wyddoniaeth a busnes. Mewn ymateb, nodwyd, o edrych ymlaen i’r dyfodol, bod angen bod yn fwy creadigol ynghylch Cynllun B.

• Nodwyd bod y Prosiect Amaeth-Dinesig ar hyn o bryd yng nghyfnod 1 gyda’r bwriad i sefydlu cynlluniau ar 2018.  Caiff colegau arlwyo a hybiau bwyd eu hystyried drwy gyfrwng y prosiect hwn.