Agenda item

Cyflwynodd yr Aelod Cabinet Ben Callard yr adroddiad ac atebodd gwestiynau'r aelodau gyda Richard Jones,Matthew Gatehouse a'r Aelod Cabinet Ian Chandler.

·        Gofynnodd aelodau am y nifer uchel o risgiau (14 allan o 16) sy'n cael eu graddio fel uchel ac a yw'r lliniariadau yn effeithiol neu a ydyn nhw'n rhy ofalus.  Fe wnaethant hefyd holi am risgiau annisgwyl a sut maent yn cael eu rheoli mewn cofrestrau risg adrannol.  Esboniodd y swyddog fod y lefelau risg yn cael eu hasesu cyn lliniaru a bod y sgoriau ôl-liniaru yn adlewyrchu effaith ragweledig y camau lliniaru.  Cydnabuwyd, er bod rhai risgiau yn parhau i fod yn uchel, mae'r Cyngor yn ofalus ac yn seilio ei asesiadau ar dystiolaeth a chyfeiriodd at gyflwyno Cofrestrau Risg y Gyfarwyddiaeth i reoli risgiau ar lefel fanylach.

·        Gofynnodd aelodau a fyddai risgiau annisgwyl a heb eu rhagweld bellach yn cael eu hychwanegu at gofrestr risg pob cyfarwyddiaeth nawr a dywedwyd wrthynt, cymaint ag y gallant eu rhagweld a bod ganddynt dystiolaeth ar gyfer risgiau, y byddant yn cael eu cynnwys yng Nghofrestrau Risg y Cyfarwyddiaethau. Pwysleisiodd swyddogion fod risg yn faes sy'n newid yn barhaus, ac mae'r Cyngor yn anelu at gadw i fyny ag ef.

·        Gofynnodd y pwyllgor yngl?n â chynaliadwyedd ariannol a darparu gwasanaethau o ystyried y pwysau ariannol parhaus, gorwariant mewn gofal cymdeithasol, a diffygion addysgol. Fe wnaethant holi am feysydd allweddol lle gallai fod angen gweithredu pellach neu ddulliau amgen i gau'r bwlch.  Cyfeiriodd swyddogion, wrth ymateb, at ddatblygu strategaeth ariannol tymor canolig a phroses monitro cyllideb newydd fel camau lliniaru allweddol, a hefyd rhaglen newid sy'n edrych ar sut mae'r Cyngor yn gweithredu yn y dyfodol.

·        Gofynnwyd cwestiynau am heriau a chadw'r gweithlu, yn enwedig mewn gofal cymdeithasol ac addysg, ac a oes cynlluniau wrth gefn ar gyfer rolau neu sectorau risg uchel os yw mentrau'n cymryd mwy o amser i gynhyrchu canlyniadau.  Esboniodd swyddogion ddatblygu strategaeth bobl newydd sy'n canolbwyntio ar recriwtio a chadw, gan gynnwys porth recriwtio a gwefan newydd i ddenu talent a chyfeiriodd at ddulliau rhagweithiol sy'n cael eu cymryd mewn gofal cymdeithasol i recriwtio gweithwyr cymdeithasol cymwysedig.

·        Cododd yr aelodau'r galw a chymhlethdod cynyddol o achosion mewn gofal cymdeithasol i blant ac oedolion, a sut mae'r Cyngor yn sicrhau mesurau i fynd i'r afael â phroblemau posibl gweithlu a darparwyr yn y tymor canolig.  Manylodd yr Aelod Cabinet dros Ofal Cymdeithasol nifer o fentrau, gan gynnwys strategaeth newydd ar gyfer lleoliadau plant, buddsoddiad mewn recriwtio gofalwyr maeth, a strategaeth gomisiynu newydd ar gyfer gofal cartref.  Trafodwyd heriau demograffig sy'n gynyddol heneiddio, a'r angen am brosiectau hirdymor i ymestyn disgwyliad oes iach.

·        Gofynnodd aelod a yw plant sy'n ymwneud â gofal bob amser yn cael eu rheoli i aros yn eu hardal a'u hysgol eu hunain, neu os oes rhaid iddynt gael eu symud i ffwrdd, ac ymatebodd yr Aelod Cabinet dros Ofal Cymdeithasol, er mai'r uchelgais yw cadw plant yn lleol, nid yw bob amser yn bosibl oherwydd diffyg lleoliadau a gofalwyr maeth. Mae pob achos yn cael ei asesu'n annibynnol i benderfynu beth sydd er budd gorau'r plentyn, ac weithiau mae angen eu symud allan o'r ardal. 

·        Gofynnodd y Cadeirydd a oedd ymrwymiad polisi Llywodraeth Cymru i ddileu elw o ofal plant sy'n derbyn gofal yn arwain at ansefydlogrwydd y farchnad, fel yr awgrymwyd yn yr adroddiad Risg blaenorol.  Ymatebodd yr Aelod Cabinet dros Ofal Cymdeithasol fod polisi Llywodraeth Cymru i ddileu elw o ofal plant sy'n derbyn gofal yn cael ei ymgorffori yn y bil Iechyd a Gofal Cymdeithasol newydd, sy'n cael ei graffu yn y Senedd ar hyn o bryd.  Mae'r Gweinidog Plant a Gofal Cymdeithasol wedi egluro y bydd amserlenni gweithredu'r polisi hwn yn cael eu hymestyn i sicrhau sefydlogrwydd yn y farchnad. Mewn ymateb i'r polisi hwn, mae'r Cyngor yn cymryd camau i sefydlu ei gartrefi plant mewnol ei hun a llety â chymorth ôl-16 er mwyn lleihau dibyniaeth ar ddarparwyr masnachol, ac mae'n gweithio ar recriwtio mwy o ofalwyr maeth mewnol trwy adolygu ffioedd a lwfansau i wneud yr opsiwn hwn yn fwy deniadol. Mae'r sefyllfa yn cael ei monitro'n barhaus, heb unrhyw effeithiau mawr yn cael eu gweld ar hyn o bryd.

·        Gofynnodd y Cadeirydd sut y gall lefelau risg fod yn is, e.e. Risg 2 i lawr o 16 i 12, o ystyried sefyllfa ariannol y Cyngor sy'n gwaethygu.  Ymatebodd yr Aelod Cabinet fod newidiadau parhaus i wasanaethau risg uchel yn cymryd amser i'w gweithredu.  Er gwaethaf y sefyllfa ariannol sy'n gwaethygu, mae'r lefel risg wedi'i gostwng o 16 i 12 oherwydd sawl ffactor, gan gynnwys rhagolygon cadarnhaol cyllideb yr hydref ar gyfer gwariant gwasanaethau cyhoeddus a'r mesurau adfer cyllideb ac wrth gefn parhaus. Mae'r asesiad risg yn ystyried camau lliniaru presennol a dyfodol, ac mae'r sefyllfa yn cael ei monitro a'i adolygu'n barhaus.

·        Gofynnodd y Cadeirydd a oedd polisi Llywodraeth Cymru i ddileu elw o ofal plant sy'n derbyn gofal yn arwain at ansefydlogrwydd y farchnad, fel y rhagwelwyd.  Ymatebodd yr Aelod Cabinet dros Ofal Cymdeithasol fod y polisi yn cael ei ymgorffori yn y bil Iechyd a Gofal Cymdeithasol newydd, gydag amserlenni gweithredu estynedig i sicrhau sefydlogrwydd y farchnad.  Mae'r Cyngor yn sefydlu cartrefi plant mewnol a llety â chymorth ôl-16, ac yn recriwtio mwy o ofalwyr maeth mewnol trwy adolygu ffioedd a lwfansau. Mae'r sefyllfa yn cael ei fonitro'n barhaus heb unrhyw effeithiau mawr yn cael eu nodi.

·        Gofynnodd y Cadeirydd hefyd sut y gall lefelau risg fod yn is er gwaethaf sefyllfa ariannol y Cyngor sy'n dirywio.  Esboniodd yr Aelod Cabinet fod newidiadau parhaus i wasanaethau risg uchel yn cymryd amser i'w gweithredu.  Mae'r lefel risg wedi cael ei ostwng o 16 i 12 oherwydd ffactorau fel rhagolygon cadarnhaol cyllideb yr Hydref ar gyfer gwariant gwasanaethau cyhoeddus a mesurau adfer cyllideb parhaus.  Mae'r asesiad risg yn ystyried camau lliniaru presennol ac yn y dyfodol, gyda monitro ac adolygiad parhaus.

·        Cwestiynodd y pwyllgor y gallu o fewn yr adran Gofal Cymdeithasol i wireddu ac ymgymryd â'r gwaith o ad-drefnu modelau darparu gwasanaethau wrth ddelio â'r swydd ddydd, gan ofyn a yw'n bosibl symud ymlaen neu a fyddai angen cymorth allanol.  Ymatebodd yr Aelod Cabinet dros Ofal Cymdeithasol fod y gallu ar lefel reoli i reoli newid wedi cael ei gywasgu, ond maen nhw wedi recriwtio rheolwr gwasanaeth newydd i reoli'r rhaglen leoli plant. Mae hyn wedi darparu capasiti ychwanegol ac wedi rhyddhau'r tîm rheoli o fewn gwasanaethau plant i weithio ar feysydd eraill. 

·        Cododd aelod y risg a'r soffistigedigrwydd cynyddol o ymosodiadau seiber gan actorion allanol a gangiau troseddol, yn enwedig yng nghyd-destun darparwyr gofal y gadwyn gyflenwi gofal cymdeithasol, gan holi a yw'r Cyngor yn gwneud digon i sicrhau bod eu cadwyni cyflenwi yn gadarn yn erbyn ymosodiadau seiber posibl.  Ymatebodd swyddogion fod y Cyngor yn cyflogi pennaeth seiberddiogelwch sy'n cefnogi cyrff cyhoeddus eraill yn Ne-ddwyrain Cymru ac wrth ymrwymo i drefniadau cytundebol gyda chyflenwyr newydd, mae asesiad o'u trefniadau llywodraethu gwybodaeth yn rhan o'r broses.  Cynghorwyd aelodau bod gan y Cyngor gefnogaeth ac arweiniad ar gael i gyflenwyr, ac mae ganddynt grwpiau llywodraethu gwybodaeth a systemau wrth gefn i leihau'r risg o ymosodiadau seiber.

Crynodeb y Cadeirydd:

Diolchodd y Cadeirydd i Aelodau'r Cabinet a swyddogion am eu hymatebion.  Cynigiwyd yr adroddiad.