Agenda item

Cyflwynwyd yr adroddiad gan yr Aelod Cabinet Angela Sandles a Pennie Walker ac atebwyd cwestiynau aelodau gyda Nia Roberts.

• Gofynnodd aelodau beth oedd prif lwyddiannau’r Cyngor wrth hyrwyddo’r Gymraeg yn ystod 2023-24,  a chlywsant fod derbyn gwobr Cyflogwr y Flwyddyn, rhaglen estynedig o gyrsiau Cymraeg ar gyfer staff ac aelodau a mwy o siaradwyr Cymraeg yn y ganolfan cyswllt, a defnydd cyfeiriadau e-bost dwyieithog a chynghorion Cymraeg yn y cylchlythyr staff yn llwyddiannau allweddol a fedrai arddangos ymroddiad y Cyngor.

• Bu trafodaeth ar y prif heriau a risgiau i’r Cyngor wrth gydymffurfio gyda Safonau’r Gymraeg, yn cynnwys yr oedi wrth gaffael system teleffoneg newydd, yr angen i adolygu’r broses gyfieithu, yr angen i fonitro sgiliau Cymraeg a hyfforddiant staff a’r angen i ymateb i unrhyw gwynion gan y cyhoedd neu Gomisiynydd y Gymraeg.

• Gofynnodd aelodau sut mae’r Cyngor yn bwriadu gwella’r ddarpariaeth Gymraeg a’r perfformiad yn y dyfodol, a rhoddodd swyddogion restr o awgrymiadau fydd yn ffurfio rhan o gynllun gweithredu yn y dyfodol.  

• Roedd yr ymholiadau’n cynnwys faint o aelodau staff oedd wedi cofrestru ar gyfer cyrsiau Cymraeg yn ystod 2023-2024 ac os oedd y nifer yn uwch nag mewn blynyddoedd blaenorol, oherwydd yr hyblygrwydd ac opsiynau ychwanegol i ddysgu Cymraeg.

• Gofynnwyd cwestiynau am gyrsiau, yr oriau angenrheidiol, gwahanol lefelau gallu, y cyfraddau defnydd a cwblhau, y nifer o staff yn symud ymlaen rhwng lefel mynediad a chanolradd i lefel uwch, a sut yr ymgysylltir ac y rhoddir cymhelliant i staff ddilyn y cyrsiau. Awgrymwyd y gallai rhai astudiaethau achos ddangos yn well beth yw’r gwerth ychwanegol i rôl unigolyn.

• Holodd y Cadeirydd, o gofio nad yw 83% o breswylwyr Sir Fynwy yn siarad Cymraeg, os yw’r un safonau yn weithredol i’r Cyngor fel awdurdod lle mae 75% o breswylwyr yn rhugl yn y Gymraeg, a chadarnhawyd mai dyna’r sefyllfa.

• Yn nhermau cyhoeddiadau cyhoeddus, a ddylem sicrhau fod ein polisi yn cynnwys yr angen am gyhoeddiad Cymraeg ar gyfer achlysuron penodol.

• Trafodwyd recriwtio staff. Oherwydd bod angen i gynyddu nifer y siaradwyr Cymraeg yn y ganolfan gyswllt, dywedodd aelodau y gall fod angen recriwtio o rannau eraill o Gymru ac ystyried deiliaid swyddi a fyddai’n bennaf yn seiliedig yn eu cartrefi. Gofynnwyd os y gallai gofyniad ‘siaradwr Cymraeg’ atal ymgeiswyr  di-Gymraeg a chytunwyd y dylid trafod hyn gyda Gwasanaethau Pobl i ganfod os oes unrhyw ddata ar hynny (Gweithredu: Nia Roberts a Pennie Walker).

• Gofynnodd aelod o ran gofal cymdeithasol yn wasanaeth rheng-flaen, os oes gan y Cyngor yr alluedd i ddarparu gofal yn y Gymraeg os gofynnir am hynny.

• Gofynnodd aelod arall os bydd y Cyngor yn ceisio darparu cyfieithu ar y pryd ar gyfer cyfarfodydd y Cyngor.

• Codwyd mater arwyddion dwyieithog. Dywedodd aelod pa mor anodd y gall fod i bobl sy’n darllen arwyddion ffordd tra’n gyrru, yn arbennig os oes gan unigolyn ddyslecsia ac awgrymodd y gallai arwyddion ffordd yn y dyfodol gynnwys llinell lorweddol rhwng y geiriad Saesneg a’r geiriad Cymraeg i gynorthwyo gyrwyr. (Gweithredu: Nia Roberts a Pennie Walker i ddilyn lan ac ystyried yng nghyswllt Cynllun Cydraddoldeb Strategol y Cyngor).

Cafodd yr holl gwestiynau eu hateb gan swyddogion ac Aelodau Cabinet a roedd y Pwyllgor yn fodlon gyda’r adroddiad, gan ddod i’r casgliad canlynol:

Crynodeb y Cadeirydd:

Diolch i’r Aelod Cabinet am fynychu ac ateb cwestiynau aelodau a diolch i’r swyddogion am yr adroddiad, gan nodi eich bod eich dwy yn newydd i’ch swyddi. Mae’r Pwyllgor yn fodlon gyda’r cynnydd a chafodd yr adroddiad ei gynnig, gyda rhai camau gweithredu i gael eu cyfarch yn dilyn y cyfarfod.