Agenda item

Cyflwynodd yr Aelod Cabinet Rachel Garrick yr adroddiad ac atebodd gwestiynau’r aelodau gyda Ruth Donovan a Matthew Gatehouse.

Her:

A ellir ailystyried y rhestr o eithriadau, yn enwedig o ran cartrefi gwag sy’n adeiladau rhestredig, a hynny o ystyried y gall gwaith adnewyddu gymryd amser maith?

Rhaid dilyn deddfwriaeth a chanllawiau’r Dreth Gyngor, sy’n benodol am lwfans 12 mis ar gyfer eiddo sy’n wag cyn y gellir codi premiwm. Nid yw eiddo sydd wedi’i eithrio rhag y dreth gyngor yn atebol am y premiwm. Gellir caniatáu eithriad 6 mis os oes angen adnewyddiadau sylweddol, a gellir ymestyn hynny i 12 mis. Gall yr eithriadau hefyd fod yn berthnasol i eiddo sydd ar werth ac ati – mae rhestr o gategorïau eraill ar gyfer eithriadau.

A yw'n gywir bod y rhai sydd eisoes ar y gronfa ddata fel perchnogion ail gartrefi wedi pleidleisio dros gynnydd?

Roedd yn ymgynghoriad agored, cyhoeddus. Mae 400 eiddo ar y gronfa ddata sydd wedi'u nodi fel eiddo gwag, a 190 wedi'u cofrestru fel ail gartrefi. Ysgrifenasom at y perchnogion eiddo hynny yn dweud ein bod yn ystyried premiwm ac yn gofyn am eu barn yn yr ymgynghoriad; fe wnaethom ei agor i'r cyhoedd ehangach wedyn. Felly mae gennym gymysgedd o ymatebion gan y rhai yr effeithir arnynt yn uniongyrchol a'r cyhoedd yn ehangach.

A oedd yr ymgynghoriad ond ar gael ar-lein?

Cysylltodd rhai heb fynediad â ni ac aethom â hwy drwy’r ymgynghoriad yn y canolfannau/canolfannau cyswllt.

Ond pe na bai rhywun ar-lein, ni fyddent yn ymwybodol ohono yn y lle cyntaf?

Roedd datganiad i’r wasg hefyd,ac felly nid oedd ar y wefan yn unig, ac fe wnaethom annog pobl i gysylltu â ni os na allent lenwi’r ffurflen ar-lein.

Beth yw perthnasedd C.11-15 yma – onid ydynt yn tresmasu ar breifatrwydd? A ydynt yn generig pan anfonir holiadur?

Mae’n rhaid gofyn rhai cwestiynau mewn unrhyw ymgynghoriad cyhoeddus, megis yr effaith bosibl ar y Gymraeg, er enghraifft, ac mae eraill yn arferion da i’w gofyn wrth ystyried newidiadau polisi, yn enwedig os oes effaith anghymesur posibl ar un gr?p penodol, er efallai nad oes eu hangen yn gyfreithiol. Ac mae'r cwestiynau hyn yn ddewisol yn unig.

A yw cydweithwyr mewn awdurdodau eraill sydd â chyfraddau ail gartrefi uchel wedi canfod bod modd osgoi’r ddeddfwriaeth?

Na, nid ydym wedi gweld na chlywed am unrhyw un. Cyn hyn, roedd yn gyfreithlon i eiddo treth gyngor symud i mewn i ardrethi busnes o gwmpas y trothwyon ar gyfer hunanarlwyo, a oedd yn golygu gostyngiad yn sylfaen y dreth gyngor - nododd awdurdodau eraill newid sylweddol yn hyn o beth, o ganlyniad i'r premiymau. Mae’r rheolau ynghylch hunanarlwyo wedi newid ers hynny: mae’n rhaid i fusnesau fod ar gael i’w gosod yn fasnachol am o leiaf 252 diwrnod y flwyddyn (140 yn flaenorol), a rhaid eu gosod yn y 12 mis blaenorol am 182 diwrnod (70 diwrnod yn flaenorol). Rydym yn rhagweld y bydd nifer o eiddo yn dod yn ôl i restr y dreth gyngor, o ganlyniad i'r newid hwn i'r trothwy.

Beth sy’n cyfrif fel cartref ‘adfeiliedig’, a pha botensial sydd i berchennog eiddo gwag hirdymor ddatgan ei fod yn adfail er mwyn osgoi’r dreth gyngor? Sut ydym ni’n asesu hynny?

Byddai angen i ni gyfeirio at y tîm Refeniw am ateb pendant. Er mwyn i unrhyw eiddo gael ei dynnu oddi ar restr treth gyngor, byddai’n rhaid iddo gael ei adolygu a’i asesu gan asiantaeth y Swyddfa Brisio sy’n hysbysu’r Awdurdod Lleol o fand y dreth gyngor neu werth ardrethol eiddo – nhw sy’n penderfynu a yw wedi’i raddio ai peidio. Os yw’r adeilad yn adfail, byddai’n rhaid iddo fodloni meini prawf er mwyn cael ei dynnu oddi ar restr e.e. pe nai bai modd byw yno o gwbl. Felly, byddai angen i'r perchennog gysylltu â'r Swyddfa Brisio a gofyn i'r eiddo gael ei dynnu oddi ar y rhestr.

A oes unrhyw botensial i gael graddfa symudol o ran deiliadaeth ail gartrefi?

Byddai hynny'n anodd ei weinyddu - sut y byddwn yn gwybod bod yr eiddo yn cael ei ddefnyddio bob penwythnos, er enghraifft. Ni fyddem yn gallu cynnwys hynny yn ein prosesau. Rydym yn glir mai’r bwriad yw adolygu’r effaith ar yr economi leol yn y flwyddyn i ddod.

Mae pryderon am yr holiadur: nid yw’r nodweddion gwarchodedig a restrir yn y Ddeddf Cydraddoldeb. Nid oedd pawb yn cael dweud beth oedd y premiwm – dim ond y rhai a ddywedodd ‘ie’ bod premiwm yn cael eu holi beth ddylai’r ganran fod, ac nid oedd opsiwn ‘0%’.

Mae’r holiadur yn glir iawn ac yn syml: os yw unigolyn wedi datgan nad yw’n cytuno â lefel y dreth gyngor, mae wedi mynegi ffafriaeth o 0%. Ni ofynnir iddynt ailadrodd hynny oherwydd nid oes angen iddynt wneud hynny.

Os oes gan berson oedrannus gartref mewn un ardal efallai y bydd angen iddo gael lle bach gyda chymorth warden yn rhywle arall, er mwyn bod yn agos at berthnasau i gael cymorth gyda'i ofal. Efallai ei fod yn gwerthu ei d? arall neu ei fod mewn eiddo gyda chymorth warden sy'n anodd ei werthu oherwydd y taliadau gwasanaeth mawr. Oni ddylai fod eithriadau o dan yr amgylchiadau hynny? Beth am brofiant?

Pan ddyfernir premiwm, mae’n dibynnu a oes eithriad treth gyngor ar yr eiddo eisoes, neu a yw yn un o’r 7 dosbarth y manylir arnynt yn y canllawiau. Yn achos rhywun sy’n mynd i gartref preswyl, er enghraifft, os yw’n drefniant parhaol, yna mae eithriad ar waith ar gyfer ei eiddo, o dan y ddeddfwriaeth gyfredol. Mae eiddo wedi'i eithrio am 6 mis os yw'n wag oherwydd profiant, a gellir ei eithrio am hyd at 1 flwyddyn oherwydd ei fod yn gysylltiedig â'r cyfyngiad gwerthu. O dan y 7 dosbarth, os yw'r eiddo'n cael ei farchnata i'w werthu, mae wedi'i eithrio am flwyddyn. Felly, mae lle yn y ddeddfwriaeth i ganiatáu ar gyfer rhai o’r amgylchiadau hyn.

Os yw eiddo wedi'i restru a gofynnir am newid cyn iddo gael ei osod, gall cynllunio gymryd blwyddyn – onid oes perygl i rai o'r gweithredoedd hyn gael eu heffeithio gan ganlyniadau anfwriadol? Onid oes angen trydydd categori dewisol ar gyfer yr argymhellion? Beth os nad yw rhywbeth yn cael ei gwmpasu gan yr amserlenni a ganiateir gan y rhestr eithriadau?

Mae’r categori yn ôl disgresiwn yn rhywbeth y bydd angen i ni ei ystyried wrth i ni fynd i mewn i’r cyfnod o 12 mis cyn y bydd codi tâl ar breswylwyr yn dechrau (gan dybio ei fod wedi’i gymeradwyo nawr), a bydd angen creu seilwaith cyfan sy’n ymdrin â sut y caiff hyn ei weinyddu. Gwyddom gan Gynghorau eraill sydd eisoes yn gweithredu premiwm fod ganddynt lawer o ymholiadau, cwestiynau ac apeliadau gan drigolion – mae angen i ni fod yn barod ar gyfer hynny a dysgu gan Gynghorau eraill am y mathau hyn o ymholiadau. Yna bydd canllawiau'n cael eu llunio i'r tîm Refeniw eu dilyn, ynghyd â phroses apelio. Felly nid oes gennym yr holl atebion eto ond byddwn yn ceisio datblygu deunydd yn y misoedd nesaf. Byddwn yn ystyried pa lefel o ddisgresiwn y gellir ei defnyddio.

A yw'n bosibl cael eithriadau cefn wrth gefn?

Ydy, gall eiddo gael eithriadau cefn wrth gefn, am resymau gwahanol.

Os cwblheir yr IIA yn gyntaf – dylai hysbysu'r holiadur – felly efallai y byddai cwestiynau ynghylch statws/incwm cyflogedig yn fwy perthnasol. Hefyd, os yw'r cwestiynau eraill yn ddewisol, a bod niferoedd gwahanol o ymatebwyr wedi ateb pob cwestiwn, a ydyn nhw'n ddefnyddiol?

Mae'n bwysig iawn ein bod yn ymdrechu i gwblhau pob un IIA cyn gynted â phosibl mewn unrhyw broses - po gynharaf y gwnawn hynny, y mwyaf tebygol yw hi y gallwn ddefnyddio'r ymatebion i lywio'r cynnig polisi.

Arferai fod Panel Apeliadau – beth ddigwyddodd i hynny?

Nid ydym yn ymwybodol o hyn yn digwydd ar hyn o bryd, nac wedi digwydd yn y 7 mlynedd diwethaf. Efallai y bydd angen i ni ei roi ar waith, o ystyried lefel yr ymholiadau unwaith y bydd y premiwm wedi’i gyflwyno.

Roedd yr ymgynghoriad yn glir mewn gwirionedd bod opsiwn i ddweud na ddylai fod cynnydd, h.y. 0%. O ran cyfle cyfartal, mae’n bwysig casglu’r data hwnnw, gan ein bod am sicrhau bod holiaduron yn cyrraedd trawstoriad da. Roedd y data cyfle cyfartal yn dangos bod y nifer fwyaf o ymatebwyr dros 65 oed, ac felly mewn gwirionedd roedd yr henoed wedi'u cynnwys.

Ydy, mae’n hanfodol ein bod yn defnyddio’r wybodaeth cyfle cyfartal i sicrhau ein bod yn cyrraedd pob rhan o’n cymuned.

Mae adran 12, paragraff 16 o’r canllawiau cyfreithiol yn nodi na fydd annedd sy’n cael ei feddiannu am un neu fwy o gyfnodau o 6 wythnos neu lai yn ystod y flwyddyn yn newid statws adeilad gwag hirdymor. Mae hyn yn golygu, er enghraifft, pe bai unigolyn mewn eiddo am 12 cyfnod o 4 wythnos, byddai’r adeilad yn dal i gael ei ystyried yn wag hirdymor? Beth yw ymarferoldeb hynny?

Gwelir hyn yn arbennig mewn ardrethi busnes: mae dodrefn, er enghraifft, yn cael eu symud i le ‘gwag’ am gyfnod o amser, i ddenu eithriad rhag talu ardrethi busnes, a gwelir hyn hefyd gyda’r Dreth Gyngor. Mae hwn yn bwynt penodol y mae’r canllawiau yn ceisio mynd i’r afael ag ef.

Ond beth am feddiannaeth wirioneddol yr annedd gan unigolyn?

Mae’n ganllaw penodol gan Lywodraeth Cymru i fynd i’r afael â rhywun, er enghraifft, yn symud dodrefnyn i geisio osgoi’r taliadau.

A oes amcangyfrif o’r eithriadau a fyddai’n berthnasol i’r 190 o ail gartrefi? Pa fath o gostau fyddai, neu a fu eisoes, fel y gallem weld beth fyddai’r sefyllfa ariannol net o ganlyniad i’r polisi hwn?

Mae ffigurau wedi’u cyfrif ar sail nifer yr ail gartrefi (190) ac eiddo gwag (400) a restrir ar ein cronfa ddata. Ar hyn o bryd, nid ydym yn gwybod am yr adnoddau ychwanegol y gallai fod eu hangen arnom i roi hyn ar waith. Bydd angen i ni brynu modiwl ychwanegol ar y system a ddefnyddir ar gyfer refeniw a budd-daliadau. Yn anecdotaidd, mae Cynghorau eraill wedi gorfod defnyddio adnoddau ychwanegol o fewn eu timau refeniw i ymdrin â nifer yr ohebiaeth ac apeliadau. Bydd angen i ni wneud gwaith modelu ariannol manwl yn nes at yr amser i lywio cynllun ariannol 24/25, pan fydd gennym ddarlun cliriach o union nifer yr eiddo a faint o adnoddau sydd eu hangen i gyflawni hyn yn ddiogel.

Crynodeb y Cadeirydd:

Mae meysydd ar gyfer gweithgarwch dilynol yn cynnwys eithriadau sy'n ymddangos nad ydynt wedi'u nodi ar hyn o bryd, a'r potensial felly ar gyfer dosbarth dewisol ar gyfer eithriadau, ac i apeliadau gael eu hegluro fel rhan o'r cynllun. Hefyd, os oes diffyg yng nghanllawiau Llywodraeth Cymru gallai ddad-ddirwyn y polisi pe bai pobl yn ei weld, gan arwain at adolygiadau barnwrol, gwastraffu amser ac arian – felly dylid ystyried Adran 12A, paragraff 16, gan ei bod yn ymddangos yn ddiffygiol. Croesewir ymateb y tu allan i'r cyfarfod – CAM GWEITHREDU