Agenda item

Cyflwynodd y Pennaeth Cyllid adroddiad ar Strategaeth Gyfalaf 2023/24 a Strategaeth y Trysorlys. Wedi cyflwyno’r adroddiad, gwahoddwyd yr Aelodau i ofyn cwestiynau:

·        Gofynnodd Aelod, gan nodi'r gostyngiad mewn derbyniadau cyfalaf a'r posibilrwydd o fwy o fenthyca, a oedd yr Awdurdod yn agos at y terfyn awdurdodedig ar fenthyca. Ymatebodd y Pennaeth Cyllid nad yw'r Awdurdod yn agos at y terfyn awdurdodedig ar gyfer dyled oherwydd y strategaeth fenthyca fewnol. Bydd angen monitro costau benthyca yn erbyn y gyllideb net wrth i gynlluniau buddsoddi cyfalaf gael eu datblygu dros y tymor canolig. Mae'r Awdurdod wedi llwyddo i ddenu cyllid grant ar gyfer y rhaglen gyfalaf a'r gobaith yw y bydd mwy yn dilyn er mwyn caniatáu buddsoddiad cyfalaf pellach.

·        Gofynnodd Aelod am eglurhad ynghylch y rhagamcanion ar gyfer asedau ar y cynllun ariannol tymor canolig a chyfeiriodd at y gostyngiad mewn buddsoddiad cyfalaf dros 5 mlynedd. Gofynnwyd a oedd hyn yn adlewyrchu’r cynllun presennol neu a oedd gallu’r Cyngor i nodi meysydd newydd ar gyfer buddsoddiad cyfalaf sylweddol wedi ei gyfyngu. Wrth fyfyrio ar y rhaglen graidd, nododd y Pennaeth Cyllid fod y buddsoddiad yn yr Ysgol 3-19 yn y Fenni a chartref gofal amnewid Crick Rd wedi effeithio'n sylweddol ar y blynyddoedd blaenorol. Rhaid i'r awdurdod fod yn ystyriol o'r hyn sy'n gyllideb fforddiadwy, a hynny’n seiliedig ar y gyllideb refeniw a faint o fenthyciadau fforddiadwy. Cefnogir y rhaglen graidd gan y setliad gan Lywodraeth Cymru, swm bach o dderbyniadau cyfalaf a dibyniaeth ar grantiau allanol. Y lefel o fenthyca a nodir yw'r swm a ystyrir yn fforddiadwy a chynaliadwy i'r Cyngor.

·        Gofynnodd Aelod a fyddai'r Strategaeth Gyfalaf a'r cynllun ariannol tymor canolig yn cael eu hystyried ar yr un pryd. Eglurodd y Pennaeth Cyllid fod y strategaeth ariannol tymor canolig yn seiliedig ar ddatblygu a chymeradwyo'r Cynllun Cymunedol a Chorfforaethol. Bydd y Strategaeth Gyfalaf a'r strategaeth ariannol tymor canolig yn cyd-fynd yn llwyr. Mae'r cyllidebau cyfalaf a refeniw wedi'u halinio'n agos.

·        O ran asedau masnachol, gofynnodd Aelod am ddadansoddiad o refeniw buddsoddiadau gan fod y ffigur a ddarparwyd wedi'i gyfuno. Nodwyd bod fformat y strategaeth wedi'i ragnodi'n drwm gan y Cod.

·        Gofynnodd Aelod pa mor aml y mae gwerth asedau ar gyfer arenillion yn cael ei adolygu a ble mae'r canlyniadau'n cael eu hadrodd. Eglurodd y Pennaeth Cyllid fod y Pwyllgor Buddsoddi yn archwilio opsiynau a'r strategaeth ymadael ym mhob cyfarfod. Yn ogystal, mae'r timau Ystadau a Chyllid yn cysylltu'n rheolaidd ynghylch lleoliad y buddsoddiadau a'r enillion i sicrhau bod yr enillion yn cyfiawnhau risg. Mae buddsoddiadau masnachol yn parhau i ddarparu ffrwd incwm net y byddai'n rhaid ei disodli gan ddewis arall pe bai penderfyniad yn cael ei wneud i beidio â pharhau. Mae strategaethau ymadael wedi'u harchwilio i ystyried canlyniadau gwaredu. Mewn ymateb i gwestiwn, eglurwyd mai pwrpas y tabl yw dangos nad yw'r Awdurdod yn or-ddibynnol ar incwm buddsoddiadau masnachol fel cyfran o'r gyllideb. Mae incwm net yn cael ei adrodd mewn adroddiadau monitro.

·        Gofynnodd Aelod am elfennau amgylcheddol a chymdeithasol y polisïau a gofynnodd pryd y bydd fframwaith yn cael ei ddatblygu. Dywedodd y Pennaeth Cyllid fod trafodaethau wedi'u cynnal gyda chynghorwyr y Trysorlys a'r sefyllfa bresennol yw bod y wybodaeth sydd ar gael yn anaeddfed a bod fframweithiau'n datblygu. Cytunwyd y byddai'r sefyllfa ddatblygol yn cael ei hadrodd yn chwarterol. Eglurwyd y bydd angen amser ac adnoddau i fonitro'r agwedd hon. Mae gan yr Awdurdod ymrwymiad i flaenoriaethu buddsoddiadau cyfrifol, cynaliadwy a moesegol. Mewn ymateb i gwestiwn, cadarnhawyd bod cyfarfodydd rheolaidd gyda'r ymgynghorwyr i ddatblygu'r polisi yn fframwaith.

·        Gofynnodd y Cadeirydd am statws y Pwyllgor Buddsoddi a dywedodd y Dirprwy Brif Weithredwr ei fod yn bwriadu dod ag adroddiad i'r Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio, ac yna i'r Cyngor Llawn ynghylch y Pwyllgor Buddsoddi. Bydd cyfarfod o'r Pwyllgor Buddsoddi yn cael ei drefnu yn fuan i adolygu perfformiad ac i dderbyn yr adroddiad. Bydd yr holl drefniadau arferol ar gyfer goruchwylio’r portffolio buddsoddiadau yn parhau a bydd diweddariad dros dro yn cael ei roi i Aelodau’r Pwyllgor Buddsoddi drwy e-bost ac i’r Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio yn ei gyfarfod ar 15 Mehefin 2023.

·        Gofynnodd Aelod am ddadansoddiad tueddiad o werth y buddsoddiadau masnachol flwyddyn ar ôl blwyddyn, hefyd am yr incwm a dderbynnir sy'n cyfrannu at wasanaethau.

·        Gan gyfeirio at y Fferm Solar, gofynnodd Aelod a yw’r Cyngor yn edrych i gynyddu capasiti yn Oak Grove a/neu gynyddu safleoedd yn enwedig o ystyried e.e. cynaliadwyedd a Gwent Werddach. Eglurodd y Dirprwy Brif Weithredwr pe bai'r naill awgrym neu'r llall yn cyflawni amcanion polisi, ac yn arwain at ddychwelyd i'r Cyngor, byddai'n ganlyniad da. At hynny, mae safleoedd yn y Cynllun Datblygu Lleol newydd a gyflwynwyd gan y Cyngor a thirfeddianwyr eraill.

·        Cyfeiriodd Aelod at Barc Hamdden Casnewydd a’r cyfyngiadau ar e.e. Benthyca Gwaith Cyhoeddus gan y Bwrdd Benthyciadau Gwaith a gofynnodd a oedd strategaeth ymadael. Eglurwyd bod y strategaeth ymadael yn cael ei hadolygu ym mhob cyfarfod o'r Pwyllgor Buddsoddi. Nid yw'n cael ei ystyried yn amser da i werthu ac mae diddordeb da yn y safle felly mae'r ffocws ar lenwi'r bylchau presennol. Cadarnhawyd, dan ganllawiau'r cod, nad yw'r Cyngor yn gyfyngedig yn ei allu i gael mynediad at gyllid benthyciad PWLB na'i allu i wneud gwelliannau i'r safle.

Yn unol ag argymhellion yr adroddiad, rhoddodd y Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio ystyriaeth i'r strategaeth gyfalaf ddrafft ar gyfer 2023/24 a'i chymeradwyo i'w chylchredeg ymlaen a'i chymeradwyo gan y Cyngor llawn.

Yn ogystal, rhoddodd y Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio ystyriaeth i fersiwn ddrafft o strategaeth reoli'r Trysorlys ar gyfer 2023/24 a'i chymeradwyo i'w chylchredeg ymlaen a'i chymeradwyo gan y Cyngor llawn. Mae hyn yn cynnwys y:

• Datganiad Polisi Darpariaeth Isafswm Refeniw 2023/24
•  Strategaethau Buddsoddi a Benthyca 2023/24

Nododd y Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio yr angen i adolygu gweithgareddau rheoli trysorlys y Cyngor ar ran y Cyngor drwy dderbyn diweddariadau chwarterol ar weithgareddau rheoli’r trysorlys yn ystod 2023/24 yn unol â gofynion Cod Ymarfer Trysorlys CIPFA wedi’i ddiweddaru.