Hayley Jones: Ymgynghorydd Crefydd, Gwerthoedd a Moeseg GCA
Geraint Edwards: Cyfreithiwr, Partneriaid Busnes Adnoddau Dynol
Cofnodion:
Daeth Deddf Cwricwlwm ac Asesu (Cymru) 2021 newydd i rym ar y 29ain Ebrill 2021 a sefydlodd y Cwricwlwm i Gymru.
Mae adran 375A newydd Deddf Addysg 1996 yn ei gwneud yn ofynnol i awdurdodau lleol fabwysiadu maes llafur Crefydd, Gwerthoedd a Moeseg. Mae'r Ddeddf newydd yn diwygio atodlen 31 o Ddeddf 1996 i osod dyletswydd ar yr awdurdod lleol i gynnull Cynhadledd Maes Llafur Cytûn i baratoi'r maes llafur, gan bennu ei gyfansoddiad a'i gwneud yn ofynnol iddo argymell yn unfrydol y maes llafur i'w fabwysiadu gan yr awdurdod lleol. Gall Llywodraeth Cymru ymyrryd os nad oes unfrydedd.
Un newid nodedig yw nad oes hawl i dynnu'n ôl o wersi Crefydd, Gwerthoedd a Moeseg.
Codwyd rhai pryderon am wallau yn y crynodeb cyfreithiol. Dywedwyd nad oes unrhyw newid i'r maes llafur sy'n cynnwys Cristnogaeth fel y prif draddodiad a'r prif grefyddau eraill yng Nghymru. Mae'r ystod y cyfeiriwyd ato'n anghywir yng nghyd-destun argyhoeddiadau athronyddol anghrefyddol. Mae darpariaethau ôl-16 yn gywir.
Awgrymwyd y dylid ychwanegu o blaid bywyd a newid hinsawdd o waith dyn at yr enghreifftiau o argyhoeddiadau athronyddol anghrefyddol.
Roedd datganiad CCYSAGauC yn ymdrin â'r pwyntiau canlynol:
· Mae'n bwysig cadw cyn lleied o ddiwygiadau â phosibl i ganllawiau cwricwlwm Cymru.
· Mae'r holl ganllawiau, gan gynnwys canllawiau Crefydd, Gwerthoedd a Moeseg, yn gallu newid.
· Mae cysylltiadau wedi'u gwreiddio â rhannau o fframwaith Cwricwlwm i Gymru ar Hwb yn gwneud llywio canllawiau Crefydd, Gwerthoedd a Moeseg yn rhyngweithiol ac yn fwy defnyddiol i ymarferwyr. Felly, byddai disodli neu ddyblygu'r testun a'r fformat ar ffurf copi caled (gan ailysgrifennu fel ein maes llafur cytûn newydd) yn lleihau effeithiolrwydd ei ddiben."
· Rhoddwyd rhybudd hefyd ynghylch gwneud diwygiadau i'r canllawiau a'r crynodeb deddfwriaethol er mwyn osgoi dryswch. Byddai unrhyw faterion neu gyfarwyddiadau lleol mewn gwell sefyllfa ar ddechrau'r maes llafur cytûn.
· Ysgrifennwyd y crynodeb cyfreithiol gan Wasanaethau Cyfreithiol Llywodraeth Cymru ac nid gan Weision Sifil na'r timau sy'n ymwneud â drafftio canllawiau Crefydd, Gwerthoedd a Moeseg. Fe'i hysgrifennwyd yn ofalus ac yn benodol gan y gwasanaethau cyfreithiol i adlewyrchu natur agored y gyfraith ac ysbryd y cwricwlwm i Gymru.
· Rhaid i bob Cynhadledd Maes Llafur Cytûn roi sylw i fframwaith Cwricwlwm i Gymru gan gynnwys y crynodebau cyfreithiol pan fyddant yn paratoi eu maes llafur cytûn lleol. Mae'n bwysig nad yw'r crynodeb deddfwriaethol ar gyfer Crefydd, Gwerthoedd a Moeseg yn cael ei newid i adlewyrchu pryderon neu farn leol.
Mynegwyd pryder, os nad yw Sir Fynwy yn ystyried y gwallau, yna ni fydd ein rhwymedigaethau statudol mewn perthynas â chynnwys y maes llafur cytûn yn cael eu cyflawni. Os nad yw'r crynodeb cyfreithiol wedi newid, mae posibilrwydd o adolygiad Barnwrol.
Dywedodd y cynrychiolydd cyfreithiol nad yw canllawiau a gyhoeddwyd gan Lywodraeth Cymru yn cael blaenoriaeth dros y ddeddfwriaeth. Os oes gwrthdaro rhwng canllawiau (gan gynnwys canllawiau statudol) a'r hyn sydd wedi'i ysgrifennu yn y Ddeddf neu'r rheoliadau, mae'r ddeddf neu'r ddeddfwriaeth yn cael blaenoriaeth.
Er bod yn rhaid adolygu'r maes llafur cytûn mewn pum mlynedd, gellir ei adolygu'n gynharach os oes angen.
Cadarnhawyd y bydd yr Eglwys yng Nghymru ac ysgolion Catholig yn cyhoeddi canllawiau ychwanegol.