Skip to Main Content

Agenda item

Monitro’r Gyllideb

Craffu’r sefyllfa  gyllidebol (refeniw a chyfalaf) ar gyfer gwasanaethau sydd o fewn cylch gorchwyl y pwyllgor ym Mis 9.

 

Cofnodion:

Cyflwynodd Tyrone Stokes a Jonathan Davies yr adroddiad ac ateb cwestiynau'r aelodau.

Heriau:

Sut rydym yn rhagweld y sefyllfa o ran y grantiau a gawn ar gyfer y gyllideb gyffredinol?

Mae'n anodd eleni, o ystyried faint o arian grant untro rydym wedi’i gael. Mae'r rhain wedi dod i mewn at ddiben penodol, gyda dyddiad dechrau a gorffen penodol. Roedd y diweddaraf ychydig o dan £1.25 miliwn i ariannu gorwariant mewn gofal cymdeithasol, a dyna pam mae'r gorwariant mewn gofal cymdeithasol i oedolion wedi'i ddileu bron yn gyfan gwbl o Fis 6-9. Mae grantiau eraill yn fwy hirdymor, megis grant Cynaliadwyedd y Gweithlu Gofal Cymdeithasol, y manylir arno fel rhan o bwysau'r gyllideb. Caiff grantiau tymor byr eu croesawu ond nid ydynt yn lleddfu'r pwysau hirdymor sydd gennym.

Mae 2021/22 wedi bod yn anodd iawn. A fydd pethau ychydig yn fwy normal y flwyddyn nesaf? A ellid nodi’n gliriach yr hyn a gyflawnir drwy grant, h.y. wedi'u rhestru, yn yr adroddiadau? Pam gwneud cais am grant pan fydd yn golygu bod yn rhaid i ni wedyn ddod o hyd i'r arian o rywle arall i barhau â'r gwasanaeth ar ôl i gyfnod y grant ddod i ben?

Mae gennym gofrestr gynhwysfawr o grantiau canolog, felly gallwn edrych ar sut rydym yn cofnodi hyn yn yr adroddiadau hyn. Mae sylwadau cyfarwyddwr y Prif Swyddog yn cyfeirio at yr effeithiau ar y grantiau hynny, gan ddweud y byddai'r sefyllfa ar y waelodlin £3 miliwn yn waeth heb y grantiau untro hynny. Weithiau caiff grantiau eu rhoi yn y fath fodd fel nad oes angen i ni wneud cais amdanynt. Mae wedi bod yn fwy cymhleth yn ystod Covid oherwydd bod y Gronfa Caledi Covid wedi cynnal llawer o feysydd ledled y cyngor - bydd symud i ffwrdd o hynny yn her sylweddol.

Yn hytrach na grantiau, oni fyddai'n well cael mwy o gyllid craidd?

Byddai, byddai hynny’n rhoi mwy o sefydlogrwydd ariannol i ni. Unwaith y bydd grant yn mynd, rhaid inni benderfynu a allwn gamu i lawr o'r gwariant hwnnw ai peidio, ynteu a oes angen i ni dalu'r gost honno o wasanaethau craidd. Mae'n her.

Pa fath o arbedion a gafwyd, ac a allwn fod yn dawel ein meddwl na fyddant yn effeithio ar wasanaethau?

Rhaid inni gymeradwyo'r gwasanaeth wrth ymdopi â Covid. Mae cyflawni'r arbedion sydd ganddo yn gyflawniad sylweddol. Rhaid i ni sicrhau nad oes unrhyw effaith ar y defnyddiwr terfynol. Wrth symud ymlaen, rydym yn gyfrifol wrth gyflwyno arbedion – nad ydym yn cyflwyno dim ar gyfer y flwyddyn nesaf, mewn gwirionedd, gan nad oes dim o’r rheiny ar ôl.

O ran digartrefedd, bydd grant pellach tan fis Medi i helpu gyda llety Gwely a Brecwast ond beth fydd yn digwydd ar ôl hynny?

Fel gyda gofal cymdeithasol, pan gaiff Cronfa Galedi Covid ei dileu ddiwedd y mis hwn, bydd yn her i barhau i gefnogi'r farchnad honno wrth symud ymlaen. Unwaith y daw'r gronfa i ben, mae ffyrdd eraill i ni eu harchwilio ar gyfer cyllid i'r digartref, o safbwynt refeniw. Mae'n rhy gynnar i ddweud a fydd y rheini'n diwallu’r holl bwysau ar gyfer y flwyddyn nesaf. Rydym wedi cynnwys £2 filiwn yn y gyllideb gyfalaf ar gyfer y flwyddyn nesaf, a gyflwynwyd fel buddsoddiad a fydd yn caniatáu i'r anghenion gael eu diwallu pan fyddwn yn dod ar draws sefyllfaoedd brys. Ond mae'n risg fydd yn parhau i'r flwyddyn nesaf a bydd angen ei monitro'n ofalus.

Ar gyfer beth mae 'grant Pwysau'r Gaeaf heb ei gyllidebu'?

Mae hyn yn cyfeirio at ddileu'r gorwariant o fis 6-9, fel y soniwyd yn gynharach. Roedd yn grant munud olaf a gyhoeddwyd gan Lywodraeth Cymru ar gyfer yr awdurdodau hynny yr oedd eu hadrannau gofal cymdeithasol yn rhagweld gorwariant. Rydym wedi elwa o hyn, gan fynd â ni o orwariant mewn gofal cymdeithasol i oedolion i lawr i danwariant bach, gan newid ein sefyllfa bron £1 filiwn mewn chwarter. Ond grant untro ydyw.

Fydd angen llenwi swyddi gwag, o ystyried y pwysau ar adrannau?

Unwaith eto, mae'n anodd cael gofalwyr ac rydym yn cystadlu â chontractwyr allanol. Ond, yn y bôn, nid oes digon o bobl am ymuno â'r sector gofal.

Ydyn ni'n brin o staff?

Nid swyddi gweithwyr cymdeithasol yw'r prif swyddi gwag ond staff gofal. Gan edrych yn ehangach yn y gyfarwyddiaeth ynghylch gofal cymdeithasol, yn y gwasanaethau i blant, er enghraifft, gweithwyr cymdeithasol yw'r prif swyddi gwag. Mae bob amser yn anodd recriwtio ar gyfer gwasanaethau plant. O ran gofal cymdeithasol i oedolion mae'r swyddi gweigion yn ymwneud yn bennaf â chael gofalwyr yn fewnol.

Beth am salwch hirdymor ac ati?

Mae hon yn her, yn enwedig mewn perthynas â Covid - Covid hir, cyfnodau o hunanynysu, ac ati. Mae'n rhaid i'r gofal barhau er bod y staff i ffwrdd. Weithiau mae’n rhaid i ni fynd at asiantaeth i sicrhau hyn, ond maent hwythau’n cael trafferth recriwtio gofalwyr hefyd.

Crynodeb y Cadeirydd:

Diolch yn fawr i'r swyddogion. Bydd y flwyddyn i ddod yn un anodd. Bydd gennym well syniad o'r hyn sydd i ddod erbyn i ni gymeradwyo'r gyllideb derfynol ym mis Gorffennaf, ac unwaith y daw'r grantiau i mewn ar gyfer 22/23, bydd gennym well syniad o ble y bydd y pwysau. Mae parhad y pandemig yn gwneud y darlun yn fwy cymhleth.

 

 

Dogfennau ategol: