Agenda and minutes

Cafwyd pleidlais ar y cofnodion a chytunwyd eu bod yn gofnod cywir o gyfarfod y Cyngor Sir a gynhaliwyd ar y 23ain Mehefin 2022.

Dim

Dim

Nodwyd.

Amlygodd yr Aelod Cabinet sut roedd y maniffesto yn datgan y byddai'r weinyddiaeth yn blaenoriaethu mynd i'r afael ag anghydraddoldeb a thlodi ac roedd yn falch o gyhoeddi y byddai hon yn eitem sefydlog ar agenda'r Cyngor er mwyn sicrhau y gellir cael adborth rheolaidd ar y materion hyn.

Nododd y Cynghorydd Sir Fookes bod chwyddiant a biliau bwyd ar eu huchaf erioed ac mae adroddiad gan Ganolfan Llywodraethiant Cymru wedi canfod y bydd y cynnydd diweddar mewn Yswiriant Gwladol yn gadael y cartref yng Nghymru ar gyfartaledd yn waeth eu byd o £220 y flwyddyn.  Aeth ymlaen i egluro beth yr ydym yn ei wneud i liniaru effeithiau'r argyfwng costau byw.

Mae'r tîm Refeniw a Budd-daliadau, hyd yma, wedi cyhoeddi 17,746 o daliadau o £150, sef cyfanswm o £2.6m. Y camau nesaf yw rhoi talebau swyddfa bost, y gellir eu cyfnewid am arian parod, i'r rhai nad ydynt wedi cofrestru.  Darparodd Llywodraeth Cymru £500,000 mewn cyllid dewisol i MCC, a gwnaed y taliadau cyntaf, wedi’u targedu at deuluoedd sy'n cael prydau ysgol am ddim, yr wythnos flaenorol.

Mae cyfanswm o £475,000 o daliadau tanwydd gaeaf wedi'u rhoi.

Mae gwaith arall ym maes tlodi a chydraddoldeb yn cynnwys defnyddio taliadau tai dewisol i atal digartrefedd, a rhaglen gyfoethogi gwyliau ysgol Bwyd a Hwyl.

Bydd gweithgor trawsbleidiol yn cael ei sefydlu a fydd yn datblygu'r cynllun corfforaethol a chymunedol ac yn sicrhau bod pob barn a syniad yn cael eu clywed.

Croesawodd y Cadeirydd gwestiynau a sylwadau.

Yn dilyn cwestiwn gan Arweinydd yr Wrthblaid, cydnabu'r Aelod Cabinet fod angen rhywfaint o waith diweddaru ac ailymweld â'r Strategaeth Cyfiawnder Cymdeithasol a ddatblygwyd o dan y weinyddiaeth flaenorol ond roedd yn ansicr sut y byddai hyn yn edrych wrth symud ymlaen.  Mae hi wedi siarad â swyddogion am y Gr?p Tlodi a byddant yn ceisio penderfynu beth yw’r ffordd lanaf o weithio.

Ychwanegodd y Cynghorydd Sir Fookes ei bod yn cydnabod ac yn cefnogi'r cyflog byw go iawn.

Mynegwyd bod yn rhaid cydnabod tlodi yng nghefn gwlad.

Eglurodd yr Aelod Cabinet bod y Cyngor eisoes wedi gwneud ymrwymiadau i weithredu ar yr argyfwng hinsawdd, ac ar lygredd afonydd a phwysleisiodd bwysigrwydd ei gwneud yn glir ein bod yn cydnabod ein bod mewn argyfwng hinsawdd a natur. Am y rheswm hwn, bydd yr Aelod Cabinet yn adrodd ar y materion hyn yn rheolaidd gan eu gwneud yn eitem sefydlog ar raglen y Cyngor, gan sicrhau bod ein hymateb i'r materion brys hyn yn gydlynol a di-dor.

Gwnaeth yr Aelod Cabinet y pwyntiau canlynol:

Mae adroddiadau diweddaraf y Panel Rhynglywodraethol ar y Newid yn yr Hinsawdd yn gwneud dau beth yn glir iawn:

1.     Bod gweithgaredd dynol eisoes wedi gwneud newid hinsawdd di-droi’n-ôl yn anochel, bod hyn yn dod â chanlyniadau difrifol y bydd angen i ni addasu iddynt, ac y byddwn yn eu gweld yn gynyddol yn ystod y blynyddoedd i ddod.

2.     Os na fyddwn yn cymryd camau brys i liniaru newid hinsawdd pellach, rydym ar y llwybr tuag at wneud y blaned yn anhyfyw ar gyfer cenedlaethau’r dyfodol.

Cadarnhaodd Asiantaeth yr Amgylchedd yn eu hadroddiad a gyhoeddwyd yr wythnos diwethaf, fod yr argyfwng bioamrywiaeth yn ymuno â’r argyfwng hinsawdd fel risg dirfodol i’n goroesiad - mae bron i un rhan o bump o blanhigion y DU dan fygythiad o ddiflannu, ac mae traean o rywogaethau peillwyr Prydain wedi prinhau…. Mewn gwirionedd mae'r DU bellach yn un o'r gwledydd sydd wedi'i disbyddu fwyaf o ran natur yn y byd.

Yng Nghymru, cadarnhaodd adroddiad Sefyllfa Byd Natur 2019 fod 30% o fywyd gwyllt i’w gael mewn llai o leoedd nag yr oedd yn 1970 gydag 1 o bob 6 rhywogaeth mewn perygl o ddiflannu.  Gan ddod â’r ffocws yn ôl i’n hardal leol, mae’r angen am adfer byd natur yn glir:

·       Nododd adroddiad Sefyllfa Byd Natur Gwent Fwyaf fod gostyngiad i’w weld yn niferoedd 34% o rywogaethau.

·       Nododd arolwg 'Bugs Matter' yr Ymddiriedolaethau Natur ostyngiad o 40% mewn pryfed hedegog yng Ngwent ers 2004. (Ar raddfa’r DU, mae’r ffigur hwnnw mor uchel â gostyngiad o 60%.)

·       Mae targedau ffosffad ar gyfer afon Wysg yn cael eu methu ar gyfradd o 88% ac mae’r gyfradd ar gyfer Afon Gwy yn 68% - gan bod blodau algaidd yn mygu bywyd arall yn yr afonydd, yn enwedig mewn tywydd poeth. 

Mae cyflwr afonydd yn cael effaith uniongyrchol ar y rhywogaethau y mae’n darparu cynefin ar eu cyfer – a dangosodd astudiaeth gan Brifysgol Caerdydd ddirywiad sylweddol mewn poblogaethau dyfrgwn yn 2021 am y tro cyntaf ers y 1970au.

Rydym yn byw mewn sir fendigedig, ac mae’n rhaid inni, ar bob cyfrif, warchod ein hamgylchedd naturiol, sy’n cael ei chydnabod am ei phwysigrwydd. Er enghraifft:

·       Mae gan Sir Fynwy 7 safle gwarchodedig o bwysigrwydd rhyngwladol (ACA, AGA a safle Ramsar).

·       Mae ganddi 67 o SSSIs a bron i 700 o Safleoedd o Bwysigrwydd Cadwraeth Natur gan gynnwys nifer fawr o laswelltiroedd sy’n cynnwys llu o rywogaethau bychain a choetiroedd hynafol.

·       Mae gan Sir Fynwy 24 o Gynefinoedd (gan gynnwys Morol) a  ...  view the full Cofnodion text for item 5b

Cyflwynodd Is-Gadeirydd y Pwyllgor Gwasanaethau Democrataidd yr adroddiad er mwyn i'r Cyngor ystyried argymhelliad y Pwyllgor Gwasanaethau Democrataidd, yn unol â Mesur Llywodraeth Leol Cymru, i adolygu amseriad cyfarfodydd y Cyngor Llawn ar gyfer tymor presennol y Cyngor.

Cynigiodd y Cynghorydd Sir Ben Callard welliant i'r argymhelliad

Mae'r Cyngor hwn yn gofyn i'r Pwyllgor Gwasanaethau Democrataidd gyflwyno opsiynau ar gyfer amseriad cyfarfodydd y Cyngor Llawn yng nghyfarfod y Pwyllgor Gwasanaethau Democrataidd ym mis Hydref y gellir eu hystyried a phleidleisio arnynt.

Bod pwyllgorau unigol yn rhydd i bennu amseriad eu cyfarfodydd sy’n gweddu i’r pwyllgor ac i’w aelodau.

Sylwadau a wnaed:

·        Os bydd newidiadau’n cael eu gwneud, fel ddylai cyfnod o rybudd gael ei roi, 3 mis o bosib

·        Tecach y dylid ymgynghori â'r holl aelodau ar yr argymhelliad

·        Roedd Pwyllgor DS wedi trafod y mater yn llawn ac roedd argymhelliad teg yn cael ei gyflwyno

·        Cynllun Corfforaethol i'w ddadorchuddio ym mis Hydref ac efallai na fydd cyfarfodydd gyda'r nos yn briodol.

·        Rhaid cymryd gofal i sicrhau cyngor amrywiol

·        Bydd cyfarfodydd gyda'r nos yn effeithio ar fywyd teuluol

·        Cyfarfodydd gyda'r nos yn well i rieni sy'n gweithio

·        Gellid ystyried bod y gwelliant yn tanseilio argymhelliad y Pwyllgor DS

Yn dilyn trafodaeth lawn, fe drechwyd y gwelliant mewn pleidlais.

Dychwelodd y ddadl at yr argymhelliad gwreiddiol.

Ar ôl cael pleidlais, penderfynodd y Cyngor dderbyn yr argymhellion:

Bod cyfarfodydd y Cyngor Llawn yn aros am 14:00 er mwyn rhoi amser i gynghorwyr newydd eu hethol gael dealltwriaeth lawn o rôl ac effaith bod yn gynghorydd. Gall y Pwyllgor Gwasanaethau Democrataidd adolygu’r trefniadau eto ac adrodd yn ôl i’r Cyngor ar cyfnod o 12 mis o leiaf.

Bod pwyllgorau unigol yn rhydd i bennu amseriad eu cyfarfodydd sy’n gweddu i’r pwyllgor ac i’w aelodau.

Cynnig Argyfwng mewn Costau Byw

Mae ein preswylwyr yn wynebu argyfwng mewn costau byw. Yn ôl y Swyddfa Ystadegau Gwladol, dywedodd 88% o oedolion ym Mhrydain Fawr y bu cynnydd yn eu costau byw ym mis Mai 2022, oherwydd amrywiaeth o ffactorau yn cynnwys cynnydd mewn chwyddiant, cynnydd mewn prisiau ynni a chynnydd yn nhrethi’r llywodraeth. Ar gyfartaledd bydd aelwydydd Cymru o leiaf £600 yn waeth eu byd eleni yn ôl adroddiad gan Ganolfan Llywodraethiant Cymru ym Mhrifysgol Caerdydd.

Bu costau byw yn cynyddu ar draws y Deyrnas Unedig ers dechrau 2021. Ym mis Ebrill 2022 cyrhaeddodd chwyddiant y lefel uchaf a gofnodwyd ac mae’r Swyddfa Ystadegau Gwladol yn amcangyfrif ei fod yn awr yn uwch nag ar unrhyw amser ers tua 1982, gan effeithio ar ba mor fforddiadwy yw nwyddau a gwasanaethau ar gyfer aelwydydd.

Mae’r Cyngor yn nodi:

Bod yr argyfwng costau byw yn fater allweddol i ni yng Nghyngor Sir Fynwy, mewn sefyllfa o ffactorau ariannol ar lefel genedlaethol a rhyngwladol, tebyg i’r rhyfel yn Wcráin.

Yr angen i ni fel awdurdod lleol sicrhau y caiff ein preswylwyr eu cefnogi yn ystod y cyfnodau cynyddol anodd hyn, yn arbennig wrth i ni fynd i’r hydref a’r gaeaf.

Effaith anghymesur yr argyfwng ar aelwydydd incwm isel, fydd yn gwario cyfran uwch o’u hincwm na’r cyfartalog ar ynni a bwyd ac y bydd cynnydd mewn prisiau felly’n effeithio mwy arnynt, gan arwain at lai o incwm gwario.

Y gwaith a wnawn ar hyn o bryd fel cyngor ym mhob adran i gefnogi ein preswylwyr mwyaf bregus, yn cynnwys:

• Y taliadau £150 i’r preswylwyr hynny sy’n byw ym mandiau A i D y Dreth Gyngor
• Taliadau dewisol o £150 i aelodau mwyaf bregus ein cymunedau
• Cefnogi elusennau fel Cyngor Ar Bopeth a MIND a all helpu rhai o aelodau mwyaf bregus cymdeithas
• Cyfeirio preswylwyr at ble gallant gael help drwy ein hymgyrchoedd gwybodaeth

Mae’r Cyngor yn penderfynu:

Ein bod yn ymrwymo ein hunain fel Cyngor i weithio gyda’n teuluoedd a’n cymunedau, gyda Llywodraeth Cymru a Llywodraeth y Deyrnas Unedig i ddarparu cymorth ymarferol i’r rhai sydd fwyaf ei angen.

Ein bod yn sicrhau y byddwn yn parhau i weithredu mewn dull cydlynus i fynd i’r afael â’r argyfwng costau byw.

Mae'r Cyngor yn penderfynu ein bod yn ymrwymo ein hunain fel Cyngor i weithio gyda'n teuluoedd a'n cymunedau, gyda Llywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU i ddarparu cymorth ymarferol i'r rhai sydd ei angen fwyaf.  Rydym yn sicrhau ein bod yn parhau i fabwysiadu dull cydgysylltiedig o fynd i'r afael â'r argyfwng costau byw.

Eiliwyd gan y Cynghorydd Sir Su McConnel

Mynegwyd bod hyn yn arwain yn ôl at yr angen i fynd i'r afael â'r bwlch rhwng swm y cyllid craidd i MCC gan Lywodraeth Cymru o'i gymharu â chynghorau yn gyffredinol yng Nghymru.

Nodwyd bod cynnydd o 100% wedi bod yn Oergell Gymunedol Cas-gwent ers iddo agor ym mis Mawrth 2022.

Cydnabuwyd mai un o’r problemau mwyaf yw'r gwahaniaeth rhwng incymau a chyfradd chwyddiant ar hyn o bryd.

Amlygodd y Cynghorydd Sir Sara Burch, Aelod Cabinet dros Gymunedau Cynhwysol a Gweithgar, fod Cyngor Sir Fynwy, gyda chefnogaeth LlC, wedi gallu cyflwyno rhaglen o weithgareddau'r haf trwy MonLife.  Dywedodd hefyd bod lleihau costau cartrefi yn gyfystyr â lleihau ein heffaith ar yr amgylchedd, a sut yr eir i'r afael â hyn drwy ailgylchu gwisg ysgol ac oergelloedd cymunedol.

Mynegwyd bod diffyg strategaeth tai ac y dylem ddychwelyd i adeiladu tai Cyngor.

Cyfeiriwyd at y cynnydd ym mhrisiau ynni a sut mae gan y Cyngor ddyletswydd rhwymedigaeth i helpu trigolion Sir Fynwy.

Tynnodd yr Aelod Cabinet dros Gydraddoldeb ac Ymgysylltu sylw at y mater sy’n ymwneud â rhyw o amgylch yr argyfwng. 

Gadawodd y Cynghorydd Sir Simon Howarth y cyfarfod am 16:32pm

Ar ôl ei roi i bleidlais, pasiwyd y cynnig.

Mae’r Cyngor hwn yn:

Gwrthwynebu unrhyw gynigion gan Ymddiriedolaeth Gwasanaethau Ambiwlans Cymru i israddio’r gorsafoedd ambiwlans yn Nhrefynwy a Chas-gwent drwy dynnu’r Cerbydau Ymateb Cyflym.

Galw ar uwch swyddogion Ymddiriedolaeth Gwasanaethau Ambiwlans Cymru i fynychu’r pwyllgor dethol perthnasol ar gyfer craffu cyn-penderfyniad o’u cynigion adolygu roster genedlaethol cyn i Lywodraeth Cymru eu cymeradwyo a’u gweithredu.

Mae'r cyngor hwn yn gwrthwynebu unrhyw gynigion gan Ymddiriedolaeth Gwasanaethau Ambiwlans Cymru i israddio'r gorsafoedd ambiwlans yn Nhrefynwy a Chas-gwent drwy gael gwared ar y Cerbydau Ymateb Cyflym. Mae’n galw ar swyddogion gweithredol WAST i fynychu’r pwyllgor dethol priodol ar gyfer craffu cyn penderfynu ar eu cynigion o ran adolygu roster cenedlaethol cyn i Lywodraeth Cymru gymeradwyo a gweithredu.

Gadawodd y Cynghorydd Sir Tony Kear y cyfarfod am 16:40pm

Eiliwyd gan y Cynghorydd Sir Alistair Neill.

Roedd Aelodau ar draws y siambr yn awyddus i fynegi eu cefnogaeth i’r cynnig.

Sylwadau y cyfeiriwyd atynt:

·        Effaith ar amseroedd ymateb ambiwlansys. 

·        Amser aros ambiwlansys y tu allan i Ysbyty’r Faenor yn effeithio ar amseroedd ymateb ambiwlansys.

·        Mae ardal wledig eang fel Sir Fynwy angen digon o ambiwlansiau.

·        Byddai presenoldeb WAST mewn pwyllgor craffu i gyflwyno eu cynigion yn sicrhau bod craffu diwydrwydd dyladwy yn digwydd.

·        Mae diffyg pecynnau gofal yn effeithio ar y gwelyau yn Ysbyty y Faenor.

·        Os yw’r rhan fwyaf o staff ambiwlans wedi’u lleoli mewn gorsaf ranbarthol, sut y byddant yn darparu ymateb cyflym i’r angen hwn yn Sir Fynwy wledig.  Dylai'r syniad o orsafoedd tân lleol fod yn berthnasol i gerbydau ymateb cyflym.

Ar ôl ei roi i bleidlais, pasiwyd y cynnig.

A wnaiff yr Aelod Cabinet roi diweddariad ar gamau i fynd i’r afael â goryrru yn Llantrisant?

A wnaiff yr Aelod Cabinet roi’r wybodaeth ddiweddaraf am gamau i fynd i’r afael â goryrru yn Llantrisant?

Dywedodd yr Aelod Cabinet fod deiseb wedi dod i law gan y gymuned leol yn ceisio lleihau cyflymder ar y ffordd rhwng Brynbuga i Wentwood a bod y ddeiseb yn cael ei hadrodd i'r Pwyllgor Craffu Lleoedd ym mis Medi.  Yn y cyfamser mae swyddogion wedi ychwanegu'r cais at y rhaglen waith fel y gallant asesu'r sefyllfa a rhoi ystyriaeth deilwng i’r mater.

Fel nodyn atodol, roedd y Cynghorydd Sir Bromfield yn dymuno pwysleisio pryderon y trigolion a chroesawodd yr Aelod Cabinet i fynychu cyfarfod ar y ffordd er mwyn deall y pryderon dan sylw.  Cytunodd yr Aelod Cabinet i fod yn bresennol.

Pa asesiad a wnaeth y weinyddiaeth am effaith ailbrisiad arfaethedig Llywodraeth Cymru o’r dreth gyngor ar breswylwyr Sir Fynwy?

Pa asesiad y mae’r weinyddiaeth wedi’i wneud ynghylch effaith ailwerthusiad arfaethedig y dreth gyngor gan Lywodraeth Cymru ar drigolion Sir Fynwy?

Eglurodd yr Aelod Cabinet bod ymgynghoriad LlC ar dreth cyngor decach wedi agor ddydd Iau 14^eg Gorffennaf 2022 a'i fod yn rhedeg tan fis Hydref 2022 a'i at ddibenion adolygu system treth cyngor Cymru.  Mae cwmpas yr ymgynghoriad yn cynnwys cwblhau ailwerthusiad o dreth cyngor ar gyfer yr 1.5 miliwn o eiddo yng Nghymru er mwyn ail-gydbwyso’r system i adlewyrchu gwerth eiddo.  Mae hyn oherwydd bod y system bresennol yn ei lle ers bron i 20 mlynedd ac mae wedi dyddio.  Mae’r cwmpas hefyd yn ymestyn i ddylunio system newydd o ran bandiau a chyfraddau treth sy’n fwy blaengar gan gynnwys ystyried ychwanegu mwy o fandiau i ben uchaf ac isaf y raddfa os oes angen.  Mae'n bwriadu ailwerthuso gwerthoedd tai yn amlach er mwyn cadw'r dreth cyngor wedi'i dosbarthu'n decach ac yn fwy rheolaidd.  Mae'n ceisio gwella'r fframwaith o ddisgowntiau, pobl a ddiystyrir, eithriadau a phremiymau i sicrhau bod trefniadau'n cyd-fynd â nodau Llywodraeth Cymru. Mae hefyd yn bwriadu gwella’r cynllun gostyngiadau'r dreth cyngor sy'n rhoi cymorth i aelwydydd incwm isel. 

Dyma gam cyntaf yr ymgynghoriad sy’n ystyried grantiau cynnal refeniw ac incwm y dreth cyngor.  Mae Cam 2 wedi’i dargedu ar gyfer haf 2023 ac mae CLlLC yn ystyried llunio ymateb ar y cyd a fyddai’n ystyried yr holl rwydweithiau refeniw ledled Cymru a chymdeithas Trysoryddion Cymru.  Gallwn hefyd gyflwyno ymateb fel cyngor unigol.

Cydnabu’r Aelod Cabinet bod pryderon ar draws y siambr ynghylch yr effaith ar Sir Fynwy a sefyllfa teuluoedd sy’n gyfoethog o ran asedau o ran eu cartrefi eu hunain ond sy’n dlawd o ran incwm.  Anogodd y Cynghorwyr i gadw mewn cof bod cwmpas yr ymgynghoriad yn cynnwys darparu cymorth i deuluoedd incwm isel.

At hyn, cyfeiriodd y Cynghorydd Sir John at yr ailwerthusiad blaenorol yn 2003/2004 pan oedd Cyngor Sir Fynwy yn un o’r awdurdodau lleol a gafodd ei daro galetaf a gofynnodd am sicrwydd y bydd y weinyddiaeth yn gwneud popeth o fewn ei gallu i amddiffyn trigolion Sir Fynwy a sicrhau nad yw’r newidiadau y mae LlC yn penderfynu arnynt yn effeithio’n anghymesur arnynt.

Sicrhaodd yr Aelod Cabinet y Cynghorydd Sir John na fyddent am i drigolion Sir Fynwy gael eu heffeithio’n anghymesur o gymharu â gweddill Cymru.