Agenda item

Cyflwyniad asesiad llesiant drafft ar gyfer y bwrdd gwasanaethau cyhoeddus

IechydCyhoeddus Cymru ~ Dr Sarah Aitken

CyfoethNaturiol Cymru ~ Bill Purvis and Christopher Rees

 

Cofnodion:

Adnoddau Naturiol Cymru

 

"Sicrhau bod amgylchedd ac adnoddau naturiol Cymru yn cael eu cynnal yn gynaliadwy, eu gwella'n gynaliadwy a'u defnyddio'n gynaliadwy, yn awr ac yn y dyfodol."

 

• Ymgynghorydd

• Rheoleiddiwr

• Dynodwr

• Ymatebydd

• Ymgynghorai Statudol

• Rheolwr Gweithredwr

• Partner, Addysgwr a Hwylusydd

• Gatherer Tystiolaeth

 

Adnoddau Naturiol Cymru yw'r Corff mwyaf a Noddir gan Lywodraeth Cymru - sy'n cyflogi 1,300 o staff ledled Cymru gyda chyllideb o £ 180 miliwn. Fe'i ffurfiwyd i ni ym mis Ebrill 2013, gan gymryd rhan helaeth o swyddogaethau Cyngor Cefn Gwlad Cymru, Comisiwn Coedwigaeth Cymru ac Asiantaeth yr Amgylchedd yng Nghymru, yn ogystal â rhai swyddogaethau Llywodraeth Cymru.

 

Rydym yn derbyn llythyr cylch gwaith ar ddechrau pob blwyddyn ariannol sy'n nodi'r hyn y mae Llywodraeth Cymru am ei gyflawni yn ystod y flwyddyn honno.

 

Ymgynghorydd: prif gynghorydd i Lywodraeth Cymru, ac ymgynghorydd i ddiwydiant a'r sector cyhoeddus a gwirfoddol ehangach, a chyfathrebwr am faterion sy'n ymwneud â'r amgylchedd a'i adnoddau naturiol

 

Rheoleiddiwr: amddiffyn pobl a'r amgylchedd gan gynnwys diwydiannau morol, coedwigoedd a gwastraff, ac erlyn y rhai sy'n torri'r rheoliadau yr ydym yn gyfrifol amdanynt.

 

Dynodwr: ar gyfer Safleoedd o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig - ardaloedd o werth arbennig ar gyfer eu bywyd gwyllt neu ddaeareg, Ardaloedd o Harddwch Naturiol Eithriadol (AHNE), a Pharciau Cenedlaethol, yn ogystal â datgan Gwarchodfeydd Natur Cenedlaethol

 

Ymatebwr: i ryw 9,000 o ddigwyddiadau amgylcheddol a adroddwyd bob blwyddyn fel ymatebydd brys Categori 1

 

Ymgynghorai statudol: i ryw 9,000 o geisiadau cynllunio y flwyddyn

 

Rheolwr / Gweithredwr: rheoli saith y cant o arwynebedd tir Cymru gan gynnwys coetiroedd, Gwarchodfeydd Natur Cenedlaethol, amddiffynfeydd d?r a llifogydd, a gweithredu ein canolfannau ymwelwyr, cyfleusterau hamdden, deorfeydd a labordy

 

Partner, Addysgwr a Galluogwr: cydweithiwr allweddol gyda'r sectorau cyhoeddus, preifat a gwirfoddol, sy'n darparu cymorth grant, ac yn helpu ystod eang o bobl yn defnyddio'r amgylchedd fel adnodd dysgu; gan weithredu fel sbardun ar gyfer gwaith pobl eraill

 

Casglwr tystiolaeth: monitro ein hamgylchedd, comisiynu a chynnal ymchwil, datblygu ein gwybodaeth, a bod yn gorff cofnodion cyhoeddus

 

Cyflogwr: o bron i 1,300 o staff, yn ogystal â chefnogi cyflogaeth arall trwy waith contract.

Adroddiad y Wladwriaeth o Adnoddau Naturiol

 

Dyma'r cynnyrch CYNTAF y bu'n ofynnol i NRW ei gynhyrchu yn unol â WBFGA ac EA. Mae'n Asesiad Technegol o Reoli Cynaliadwy Adnoddau Naturiol Cymru. Mae'n amlinellu ein pwrpas fel busnes ac fel partner sy'n darparu gwasanaethau cyhoeddus ledled Cymru.

 

Mae'n foment fawr - nid yn unig oherwydd ei fod yn gynnyrch go iawn CYNTAF o Ddeddf yr Amgylchedd ac yn nodi ein dadansoddiad o'r cyfraniad y mae adnoddau naturiol yn ei wneud ar draws y saith nôd lles ond yn bwysicach na hynny oherwydd ei fod yn cynrychioli sgwrs am y y risgiau allweddol yr ydym i gyd yn eu hwynebu fel cymdeithas os na fyddwn yn cydnabod pwysigrwydd ecosystemau.

 

Ni allwn wneud hyn i gyd ar ei ben ei hun ac mae angen newid sylweddol yn ein hymagweddau os ydym am feithrin cadernid ein ecosystemau. Mae'r adroddiad hwn yn rhoi'r wybodaeth i ni i gychwyn y daith a'r sgyrsiau - ac edrych am y cyfleoedd hynny ar gyfer cyflwyno'n uniongyrchol neu alluogi ei gilydd. Mae angen inni feddwl am y materion hyn yn gyfannol a thros y tymor hir. Mae yna lawer o systemau cymhleth ar waith a gall gweithredoedd ehangach cymdeithas gael canlyniadau anuniongyrchol a gwrthrychau.

Wrth i ni ddatblygu'r cynllun lles a'r gwaith ymagwedd yn y lle, byddwn mewn man da i archwilio sut mae'r gweithgareddau rydym ni i gyd yn eu gwneud ar wahân a'n gilydd yn manteisio ar y cyfleoedd i wella gwytnwch ecosystem a chyflawni'r manteision mwyaf.

 

Adroddiad Cyfleoedd Allweddol o Gyflwr Adnoddau Naturiol

 

 

Gwyrddu ein mannau trefol - byddai gwneud gwell defnydd o fannau gwyrdd yn ein hardaloedd trefol:

 

Gwella cysylltedd o fewn a rhwng ecosystemau

Helpu â chwythu d?r a gwella ansawdd d?r

Lleihau llifogydd d?r wyneb

Creu lleoedd ar gyfer iechyd a hamdden

Gwella cydlyniad cymunedol

Helpu i fynd i'r afael ag anghydraddoldebau iechyd ac ansawdd aer gwael

 

Byddai gwell rheolaeth pridd a thir yn:

 

Diogelu cynhyrchu bwyd yn y dyfodol

Cynefinoedd cefnogi bywyd gwyllt

Lleihau costau trin d?r

 

Cynyddu'r gorchudd coetir a dwyn y coetir presennol i mewn i reolaeth fwy cynaliadwy:

 

Helpu i gynyddu amrywiaeth a chysylltedd coetiroedd, gan eu gwneud yn fwy gwydn i glefyd ac yn well ar gyfer bywyd gwyllt

Cynyddu'r adnodd coetir

Darparu deunyddiau adeiladu a thanwydd

Helpu i leihau perygl llifogydd

Helpwch storio carbon i fynd i'r afael â newid yn yr hinsawdd

Darparu cyfleoedd hamdden i wella iechyd a hapusrwydd

 

Partneriaeth Dalgylch Gwy

Wedi'i ffurfio yn 2014 i ddwyn ynghyd sefydliadau, mentrau ac unigolion sydd â diddordeb a rennir yn y dalgylch. Mae'n hwyluso cydweithio i gyflawni gwelliannau ar draws sawl thema allweddol.

 

Mae'r bartneriaeth yn dod â phobl leol, sefydliadau a busnesau ynghyd â nod cyffredin ar y cyd o amddiffyn a gwella ein hafonydd, ein tirwedd, ein cynefinoedd a'n bywyd gwyllt, nid yn unig i ni ein hunain ond ar gyfer cenedlaethau'r dyfodol.

 

Goresgyn heriau rhanbarthol - cydweithio ar y raddfa briodol ar gyfer cyflawni'r blaenoriaethau a'r cyfleoedd amgylcheddol, ehangach, diwylliannol, cymdeithasol ac economaidd y mae ein tystiolaeth yn amlygu. Cyfleoedd PCBB

 

Pecynnau Tystiolaeth Sir Fynwy

 

Datblygodd NRW becyn tystiolaeth lleol i hysbysu'r asesiad

 

Pa Dystiolaeth

 

Yn ogystal â'r bartneriaeth uchod, a'r darlun cenedlaethol a gyflwynir gan SoNaRR. Mae NRW hefyd wedi bod yn rhedeg nifer o brosiectau treial lleol sydd wedi ein galluogi i ymchwilio i'r hyn y mae rheolaeth gynaliadwy adnoddau naturiol yn ei olygu o fewn cyd-destun lleol. Roedd y pwyslais yn ystod y treialon hyn (Rhondda, Tawe a Dyfi) ar ymgysylltu â chymunedau lleol a chydweithio. Roedd y treialon yn chwarae rhan allweddol wrth hysbysu LlC wrth greu WBFGA ac EA.
 
Gan ddefnyddio gwersi a ddysgwyd o'r treialon o ran pa ddata a gafodd ei resonateiddio mewn gwirionedd â chymunedau lleol a chyflwyno hwylus yn ogystal â'r cyfleoedd a amlinellwyd yn SoNaRR, datblygwyd y pecynnau tystiolaeth lleol hyn yn lleol i helpu i lywio'r asesiad.
 
Nod y pecyn oedd cyflwyno data caled mewn ffordd fwy ystyrlon. Defnyddiwyd a dehonglwyd gwybodaeth o uned ddata cymru ynghyd â phrofiad o arweinwyr yn y sector a'n setiau data ein hunain ynghyd â phrosiectau integredig llwyddiannus llwyddiannus megis Partneriaeth Dalgylch Gwy i gynhyrchu sylfaen dystiolaeth hygyrch a oedd yn bwydo i'r asesiad.
 
Cawsom enghraifft o un o'r setiau data gofodol a ddangosodd yn yr asesiad lles. Crewyd setiau data gofodol tebyg ar gyfer;



Ansawdd Dwr
Risg Llifogydd (afonol)
Amrywiaeth y dirwedd
Gwydnwch ecosystemau
Rheoli ein moroedd a'r arfordir
Coedwig, coedwigoedd a choed
Hamdden, mynediad a thwristiaeth
Priddoedd ac amaethyddiaeth
Rheoli tir a pherchenogaeth NRW
Roedd y pecyn tystiolaeth hefyd yn darparu gwybodaeth am yr hyn y mae'r set ddata yn ei olygu i les yn ogystal â mewnwelediadau ansoddol perthnasol pellach gan swyddogion lleol ac arweinwyr sector lle bo'n briodol.
 
Mae'n bwysig nodi yma nad yw'r wybodaeth hon yn berffaith nac yn derfynol ond yn hytrach yw'r man cychwyn ar gyfer trafodaeth. Mae NRW yn awyddus i ddarparu dehongliad ychydig mwy o'r data wrth i'r cynllun ddatblygu'n canolbwyntio'n benodol ar arwyddocâd pob mater (fel y nodwyd yn adborth WBFGC).
 
Cyfrannu at ffyrdd newydd o weithio



Yn ogystal â'r pecynnau tystiolaeth, buom hefyd yn gweithio lle bo modd ar lefelau eraill i gyfrannu'n bositif at yr asesiad cyffredinol gan
 
• Yn darparu cyngor technegol ac arweiniad ar dystiolaeth amgylcheddol ac addasu'r data lle bo angen
• Cydweithio ag ardaloedd eraill y busnes NRW ehangach
• Codi ymwybyddiaeth o'r WBA drafft gyda'n rhanddeiliaid lleol a chenedlaethol ar gyfer sylwadau
• Cymryd rhan mewn trafodaethau panel golygyddol ar lefel swyddog yn gweithio ar ymateb cydweithredol i'r adborth ymgynghorol drafft
• Gweithio ar raddfa trwy archwilio cyfleoedd rhanbarthol trwy GSWAG a Bwrdd Iechyd Aneurin Bevan.
 
Materion sy'n dod i'r amlwg
 
Sir Fynwy llewyrchus
 
Amaethyddiaeth
Sut allwn ni gefnogi cynhyrchion effaith isel o ansawdd uchel yn y sector hwn a fydd yn parhau i ddarparu swyddi cynaliadwy yn y dyfodol?
 
Twristiaeth
Sut allwn ni sicrhau bod cymunedau sefydliadau a busnesau lleol yn cydweithio i ddarparu gwasanaeth o'r radd flaenaf i bobl leol ac ymwelwyr yn awr ac yn y dyfodol?
 
Llifogydd
Sut y gall partneriaid gydweithio i leihau perygl llifogydd mewn ffordd fwy arloesol?
 
Trafnidiaeth
Sut y gall partneriaid, cymunedau a busnes weithio gyda'i gilydd i nodi cyfleoedd ar gyfer teithio'n weithredol a lleihau rhwystrau i'w ddefnyddio neu archwilio ffyrdd newydd o ddarparu gwasanaethau o fewn cymunedau?
 
Sir Fynwy Iachach
 
Ffordd o fyw gynyddol eisteddog sy'n arwain at gyflyrau iechyd cronig
Sut allwn ni weithio'n well gyda'i gilydd mewn modd sy'n datgelu cyfleoedd i gymunedau gael mynediad i faes gwyrdd a'r llu o fanteision y maent yn eu darparu?
 
Tai aneffeithlon o ran ynni gwael
Sut allwn ni gydweithio i gefnogi cynllunio datblygu cynaliadwy ac atebion ôl-weithredol i aneffeithlonrwydd ynni yn yr amgylchedd cartref?
 
Ansawdd gwael aer
Sut allwn ni weithio'n well gyda'n gilydd i leihau effaith traffig yn ein cymunedau yn y datblygiadau presennol ac yn y dyfodol ledled Sir



Craffu Aelodau:
 
Cymeradwyodd Aelod gymeradwyaeth Adnoddau naturiol Cymru ar eu cyflwyniad a'r gwaith a wnânt.
 



Gofynnwyd a fyddai'n bosibl i blentyn oedran cynradd o 2017 ddal a bwyta eog o Afon Gwy mewn deng mlynedd ar hugain a gofynnwyd i ni fod angen addysg i ddechrau nawr gyda rhieni yn argraff ar eu plant i fod yn fwy ymwybodol o'u hamgylchedd. Mae'r dirywiad mewn eog yn bryder mawr ac mae materion amrywiol, gan gynnwys newid hinsawdd yn cael eu hystyried mewn perthynas â hyn. Ystyrir Afon Gwy yn stori newyddion da yn gymaint ag y bydd yr amcanestyniad hirdymor o sut y byddant yn credu y bydd y stociau eog yn cynyddu yn gadarnhaol. Mae dal a rhyddhau 100% ar waith ar Afon Gwy am nifer o flynyddoedd ac mae hyn wedi gwneud gwahaniaeth
Gofynnodd Aelod pa gamau adnabyddadwy oedd yn cael eu cymryd ac mewn ymateb, dywedwyd wrthym fod y Ddeddf Lles a Chymdeithasau'r Dyfodol hwnnw a'r Ddeddf Amgylcheddol yn rhoi i sefydliadau fel Adnoddau Naturiol Cymru orfod gwneud pethau'n wahanol. Yng ngoleuni hyn, mae Adnoddau Naturiol Cymru yn ailgynllunio eu sefydliad i gymryd i ystyriaeth y cyfleoedd o Ddeddf Lles a Chymdeithasau'r Dyfodol a'r Ddeddf Amgylcheddol sy'n golygu bod yn fwy tryloyw ac ymgysylltu.
 
O ran y moratoriwm presennol ar fras yng Nghymru ar hyn o bryd, gofynnwyd pa fygythiadau neu bethau positif oedd yno o fracking yn digwydd yn Lloegr. Dywedwyd wrthym y byddem yn edrych ar dystiolaeth a chyngor Llywodraeth Cymru ar effaith fracking yng Nghymru yn seiliedig ar frawdio yn Lloegr yn seiliedig ar yr effaith fyddai ar gynaliadwyedd adnoddau naturiol.
 
Soniodd Aelod am gylch gorchwyl enfawr NRW sy'n cael effaith enfawr ar fywydau pawb a diolchodd iddynt godi ymwybyddiaeth o'r gwaith a wnânt. Gofynnwyd a oedd NRW yn dod o hyd i fod yn rhan o'r PSB yn offeryn defnyddiol.
 
Gofynnodd yr Aelod sy'n gyfrifol am brosiect Agri Trefol y Fenni ymgysylltu â NRW.
 
Gofynnwyd am eglurder gan gyfeirio at y mannau 'sleidiau sleidiau' yn Sir Fynwy '. Fe wnaethom ateb bod y templed yn tynnu sylw at y cysylltiadau clir rhwng lles meddyliol a mynediad at ofod gwyrdd. Roedd yr Aelod yn awyddus i drafod mater hwn a rhywbeth i ganolbwyntio arno.
 
Gofynnodd Aelod a yw'r NRW yn hyrwyddo plannu coed, pam nad yw coed newydd yn cael eu plannu i gyd-fynd â'r tress presennol yn cael ei dorri i greu cydbwysedd.
 



O ran y cynllun gorlifdir gofynnwyd i NRW gael eu data a pha mor gyfoes ydyw. Dywedwyd wrthym eu bod yn defnyddio'r mapiau cyngor datblygu sy'n rhoi'r risg ar fapiau wedi'u modelu ac yn croesawu tystiolaeth leol, mae effaith newid yn yr hinsawdd hefyd yn cael ei ystyried.
Casgliad y Pwyllgor:
 
Diolchodd y Cadeirydd i Adnoddau Naturiol Cymru am fynychu'r cyfarfod ac addysgu aelodau ar y gwaith y maen nhw'n cymryd rhan ynddo.
 
Mewn perthynas â siarad am risgiau, mae'n bosib y bydd yn negyddol ond mae cydnabod a rheoli risgiau'n golygu cymryd agwedd ataliol gan gydnabod bod rheoli adnoddau naturiol yn gyfrifoldeb ar y cyd.
 



Mae'n rhoi i ni yn y PSB lwyfan i drafod buddiannau a rennir, cydweithio a gwella gwydnwch ein ecosystemau fel eu bod yn parhau i gefnogi lles yn Sir Fynwy

Dr Sarah Aitkins - Iechyd Dyfodol Cymru
 
Y nodau saith lles yw ein nodau a rennir ar gyfer Cymru gyfan. Dyna'r hyn yr ydym yn anelu at ei gyflawni trwy Ddeddf Lles y Dyfodol.
Yr hyn sy'n bwysig iawn amdanynt yw eu bod yn gyfan gwbl integredig. Dyna pam y cânt eu darlunio fel jig-so. Er enghraifft, bydd gweithredu i wella ffyniant yn cael effaith ar weithredu i gynyddu gwytnwch amgylcheddol, i wella iechyd a sicrhau cydraddoldeb mwy.
 
Disgwyliad y gyfraith yw y bydd y 44 o Gyrff Cyhoeddus sy'n amodol arno yn cymryd camau i wneud y gorau o gyflawni'r saith nod. O leiaf, ni ddylai unrhyw gamau i wneud y gorau o gyflawni unrhyw un nod danseilio cyflawniad unrhyw un arall.
 
Diffinir pob un o'r nodau yn y gyfraith.
 
Yn dibynnu ar yr amser sydd ar gael ac ar unrhyw gwestiynau a ofynnir, efallai y byddwch am roi mwy o fanylion yngl?n â sut y diffinnir pob un o'r nodau, er enghraifft.
 



Mae Cymru ffyniannus yn gymdeithas arloesol, gynhyrchiol a charbon isel sy'n cydnabod cyfyngiadau'r amgylchedd byd-eang ac felly'n defnyddio adnoddau'n effeithlon ac yn gymesur (gan gynnwys gweithredu ar newid yn yr hinsawdd); ac sy'n datblygu poblogaeth fedrus ac addysgedig mewn economi sy'n creu cyfoeth ac yn darparu cyfleoedd cyflogaeth, gan ganiatáu i bobl fanteisio ar y cyfoeth a gynhyrchir trwy sicrhau gwaith gweddus
Mae Cymru wydn yn genedl sy'n cynnal ac yn gwella amgylchedd naturiol bioamrywiol gydag ecosystemau sy'n gweithio'n iach sy'n cefnogi gwydnwch cymdeithasol, economaidd ac ecolegol a'r gallu i addasu i newid (er enghraifft newid yn yr hinsawdd).
 
Mae Cymru iachach yn gymdeithas lle mae lles corfforol a meddyliol pobl yn cael ei wneud i'r eithaf ac ym mha ddewisiadau ac ymddygiadau sy'n elwa ar iechyd yn y dyfodol, deallir.
Mae Cymru fwy cyfartal yn gymdeithas sy'n galluogi pobl i gyflawni eu potensial ni waeth beth fo'u cefndir neu eu hamgylchiadau (gan gynnwys eu cefndir ac amgylchiadau cymdeithasol economaidd).
 
Mae cymunedau Cymru neu gydlynol yn ymwneud â chymunedau deniadol, hyfyw, diogel a chysylltiedig â hwy.
 
Mae Cymru o ddiwylliant bywiog a iaith Gymraeg ffyniannus yn gymdeithas sy'n hyrwyddo ac yn amddiffyn diwylliant, treftadaeth a'r iaith Gymraeg, ac sy'n annog pobl i gymryd rhan yn y celfyddydau, a chwaraeon a hamdden.



Mae Cymru sy'n gyfrifol yn fyd-eang yn Gymru sy'n gyfrifol yn fyd-eang. Cenedl sydd, wrth wneud unrhyw beth i wella lles economaidd, cymdeithasol, amgylcheddol a diwylliannol Cymru, yn ystyried a all wneud y fath beth gyfrannu'n
Archwiliodd yr adroddiad dair bygythiad i'n Iechyd Cyhoeddus yng nghyd-destun 'Cynghorau'r Dyfodol' mewn ymgais i ateb rhai o'r cwestiynau 'llwyfan llosgi' sy'n wynebu ein poblogaeth. Sut gall yr epidemig diabetes math 2 gael ei wrthdroi? Sut y gellir mynd i'r afael â'r cynnydd mewn anghydraddoldebau canser? Sut allwn ni gynllunio ar gyfer newid hinsawdd a'i effaith ar iechyd?
 
Wrth edrych ar bob mater drwy'r lens o 'Generations Future',
 
Mae'r adroddiad hwn yn dangos hyn, yn benodol mewn perthynas â thri 'problem annheg', y bydd y tri ohonynt yn cynnwys pwysau cost i gymdeithas a'r sector cyhoeddus gan gynnwys iechyd; Diabetes Math 2, Canserau a Newid yn yr Hinsawdd. Mae pob un o'r penodau hyn yn edrych ar y sefyllfa bresennol, gan gynnwys graddfa ac effaith. Ym mhob pennod, cyflwynir ffactorau risg y gellir eu haddasu a chaiff camau a argymhellir, ynghylch sut i wneud gwelliannau yn y penderfynyddion iechyd ehangach, eu hamlinellu.
 
Trafodir yr angen i greu'r amodau sy'n cynyddu'r tebygolrwydd y bydd pobl, yn enwedig ein plant a'n pobl ifanc, yn mabwysiadu ymddygiad sy'n cyfrannu at iechyd da ac yn eu hatal rhag mabwysiadu ymddygiad iechyd, sy'n ffactorau risg ar gyfer iechyd gwael yn ddiweddarach.
 



Mae Deddf Lles Dyfodol y Cenhedloedd Unedig yn darparu cyd-destun polisi ffafriol i wneud newidiadau ar lefel systemau i greu amgylcheddau cefnogol, datblygu sgiliau personol, cryfhau cymunedau ac ailgyfeirio gwasanaethau i wella iechyd (WHO, 1986).
Ar ddiwedd pob pennod, rydym yn gyflym ymlaen i Went yn 2050, gan gyflwyno dau senario yn darlunio digwyddiadau ym mywydau teulu lleol ffuglen (teulu Jones), mae un yn senario cadarnhaol ac mae'r llall yn senario negyddol sy'n gysylltiedig â pennod pwnc. Er ei fod yn ffuglennol, mae'r sefyllfaoedd yn seiliedig ar realiti, yn seiliedig ar a ydym yn canolbwyntio ein hymdrechion tuag at ddatblygu cynaliadwy yn y dyfodol, neu beidio.
 
 
• Sut gall yr epidemig diabetes math 2 gael ei wrthdroi?
• Sut y gellir mynd i'r afael â'r cynnydd mewn anghydraddoldebau canser?



• Sut allwn ni gynllunio ar gyfer newid hinsawdd a'i effaith ar iechyd?
Craffu Aelodau:
 
O ran gordewdra, dywedodd aelod, er na chafodd ei drafod mewn cyfarfod llawn o'r Cyngor, bod trafodaethau wedi digwydd mewn cyfarfodydd eraill ledled y Cyngor a bod pobl wedi cael eu taro'n arbennig gan y mater gordewdra ymhlith plant a graddfa'r broblem. Gofynnodd yr Aelod i Dr Aitkin beth oedd hi'n teimlo mai graddfa a chyflymder mynd i'r afael â'r mater oedd. Siaradodd Dr Aitkins am ddatblygu cynllun gweithredu cychwynnol yn ystod y 18 mis blaenorol lle roeddent yn edrych ar restr ar sail tystiolaeth o bethau sy'n gweithio ac a oedd Sir Fynwy eisoes yn gwneud y pethau hyn. Siaradodd yr Aelod am gael bwlch gwybodaeth yn yr ardal hon a gofynnodd am ddiweddariadau yn rheolaidd er mwyn sicrhau bod yr aelodau'n cael eu hysbysu i gynnal craffu ar y pwnc hwn



Casgliad y Pwyllgor:
 
Teimlwyd y byddai Cymru iachach yn ei gwneud ar gyfer cymdeithas lle y mae lles corfforol a meddyliol pobl yn cael ei wneud i'r eithaf ac ym mha ddewisiadau ac ymddygiadau sy'n elwa o iechyd y dyfodol y mae pobl yn cael eu deall a'u cefnogi.
 
Teimlai'r Aelodau fod y wybodaeth ddiweddaraf am y cynllun gweithredu yn mynd rhagddynt yn hanfodol er mwyn eu galluogi i graffu gwybodaeth a manwl.