Agenda item

Materion Allweddol:

Mae Lles Deddf Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015 yn gosod dyletswydd lles ar gyrff cyhoeddus i weithredu ar y cyd trwy Fyrddau Gwasanaethau Cyhoeddus (PSB) i wella lles economaidd, cymdeithasol, amgylcheddol a diwylliannol eu hardal trwy gyfrannu at cyflawni'r nodau saith lles. Y pedwar aelod statudol o'r PSB yw'r Awdurdod Lleol, y Bwrdd Iechyd Lleol, yr Awdurdod Tân ac Achub ac Adnoddau Naturiol Cymru, gwahoddir sefydliadau eraill hefyd. Fel rhan o'r cyfrifoldeb hwn mae'r PSB wedi cynhyrchu asesiad lles drafft sy'n asesu cyflwr lles economaidd, cymdeithasol, amgylcheddol a diwylliannol Sir Fynwy.

·         Mae'r heriau a'r cyfleoedd sy'n wynebu gwasanaethau cyhoeddus yn Sir Fynwy wrthi'n cael eu cwblhau trwy'r broses ymgynghori a thrafodaethau â phartneriaid PSB. Fe'u nodir yn yr asesiad drafft fel a ganlyn:

 



nghyfartaledd rhwng cymunedau ac o fewn cymunedau.



 



• Mae'r lefelau cyflog sydd ar gael yn lleol yn isel,
ynghyd â phrisiau eiddo uchel, gan ei gwneud hi'n anodd i bobl ifanc a
chenedlaethau'r dyfodol fyw a gweithio'n lleol.



 



• Gydag economi fyd-eang a datblygiadau technolegol sy'n
gynyddol fyd-eang, bydd gweithlu yfory angen sgiliau gwahanol iawn i rai sy'n
gadael yr ysgol heddiw.



 



• Mae cludiant cyhoeddus cyfyngedig, yn enwedig mewn
ardaloedd gwledig, yn ei gwneud yn anoddach i bobl gael mynediad i swyddi,
gwasanaethau a chyfleusterau. Gellid gwaethygu hyn trwy godi prisiau tanwydd
ond mae yna hefyd gyfleoedd yn y dyfodol gan bethau fel cerbydau awtomataidd.



 



• Mae profiadau plentyndod yn ystod y plentyndod yn cael
effaith negyddol ar rhagolygon hirdymor a rhagolygon economaidd pobl hirdymor a
gellir eu barhau drwy'r cenedlaethau.



 



·               
• Mae angen
cynyddu ymddygiadau iach gyda ffocws penodol ar filoedd cyntaf diwrnod bywyd
plentyn.



 

Mae lleihau lefelau gweithgaredd corfforol sy'n arwain at lefelau cynyddol o ordewdra ynghyd â newidiadau dietegol. Mae hyn yn debygol o arwain at gynnydd mewn amodau hirdymor.

• Mae poblogaeth sy'n heneiddio yn dod â llawer o gyfleoedd. Fodd bynnag, mae heriau hefyd ar gyfer darparu gwasanaethau a chynnydd yn nifer y bobl sy'n byw gyda chyflyrau hirdymor.

• Mae angen diogelu'r amgylchedd naturiol ac adeiledig ar gyfer cenedlaethau'r dyfodol, oherwydd risgiau o ddatblygiad, newid yn yr hinsawdd a llygredd.

• Mae llygredd aer yn effeithio ar iechyd dynol, yn enwedig yn Wysg a Chas-gwent.

• Mae llygredd d?r yn bryder, yn enwedig o newid arferion amaethyddol.

• Mae newid yn yr hinsawdd yn debygol o gynyddu'r perygl o lifogydd, yn ogystal â llawer o risgiau eraill, felly mae lleddfu newid yn yr hinsawdd ac adeiladu gwydnwch yn hanfodol.

Mae gan y Cyngor gyfrifoldeb hefyd o dan Ddeddf Lles Dyfodol Cenedlaethau (Cymru) 2015 i osod ei amcanion lles ei hun. Er mwyn cyflawni hyn rhaid i'r sefydliad:

• Gosod a chyhoeddi amcanion lles erbyn 31 Mawrth 2017.

• Cymerwch bob cam rhesymol i fodloni'r amcanion hynny.

• Cyhoeddi datganiad am amcanion lles.

• Manylwch ar drefniadau i gyhoeddi adroddiad blynyddol o gynnydd.

Mae angen y Cyngor o dan Fesur Llywodraeth Leol (Cymru) 2009 i osod Amcanion Gwella blynyddol a chynhyrchu Cynllun Gwella. Mae Llywodraeth Cymru yn ymgynghori ar gynnig i ddiddymu Rhan 1 o'r Mesur a fyddai'n dileu'r gofyniad hwn yn y dyfodol. Yn dilyn trafodaethau gyda rheoleiddwyr a CLlLC, ystyriwyd bod yn synhwyrol cyfuno'r ddau ofyniad mewn un set o amcanion clir i'w cyhoeddi erbyn 31 Mawrth 2017.

Mae'r amcanion lles sy'n dod i'r amlwg yn dwyn ynghyd y
dystiolaeth ddiweddaraf o'r asesiad, polisi a deddfwriaeth lles drafft i nodi
sut y bydd yr Awdurdod yn ymdrechu i ddarparu gwasanaeth cyhoeddus sy'n cwrdd
ag anghenion y presennol heb beryglu gallu cenedlaethau'r dyfodol i cwrdd â'u
hanghenion eu hunain.



 



Er mwyn cefnogi cyflawni amcanion lles, sy'n canolbwyntio
ar y canlyniadau sy'n gwella ansawdd bywyd dinasyddion a chymunedau, rhaid i'r
Awdurdod hefyd sicrhau bod y sefydliad yn parhau i fod yn berthnasol ac yn
hyfyw i'r genhedlaeth nesaf, tra'n parhau i gwrdd â'i gilydd. anghenion
trigolion, ymwelwyr a busnesau nawr.



 



Un o'r
dulliau sylfaenol a argymhellir gan y Ddeddf yw newid ffocws o enillion mewn
allbwn gwasanaeth i gysylltiad cryfach rhwng gweithredoedd cyrff cyhoeddus a'r
canlyniadau sy'n gwella ansawdd bywyd dinasyddion a chymunedau yn awr ac yn y
dyfodol. Mae hyn yn golygu y bydd gan y mesurau sy'n cyd-fynd â'r amcanion
ffocws tymor hwy.



 

Er mwyn bodloni'r gofyniad deddfwriaethol o gymeradwyo a chyhoeddi'r Amcanion Lles erbyn 31 Mawrth 2017, mae rhagor o fanylion am y camau a gymerir i gyflawni'r amcanion a'r mesurau i werthuso cynnydd yn dal i gael eu datblygu. Gyda'r etholiadau lleol yn cael eu cynnal ym Mai 2017, cynigir y bydd yr amcanion yn cael eu datblygu ymhellach a'u cyflwyno i'r Cyngor newydd yn dilyn yr etholiadau lleol ac yn amodol ar drafodaethau gyda'r weinyddiaeth sy'n dod i mewn.

Mae gan Byrddau Gwasanaethau Cyhoeddus gyfrifoldeb cynllunio hefyd i lunio cynllun lles lleol erbyn Mai 2018. Bydd y cynllun lles lleol yn darparu tystiolaeth bwysig a allai fod yn sail i amcanion lles y Cyngor.

Craffu Aelodau:

• Mewn ymateb i gwestiwn Aelod Dewis y Pwyllgor yngl?n â diffyg a chost darpariaeth cludiant yng nghefn gwlad i blant sy'n dymuno ymgymryd ag addysg bellach. Nodwyd bod y mater hwn yn amlwg yn amlwg yn y dystiolaeth yn y data ac mewn sgyrsiau y mae swyddogion wedi'u cael gyda phobl. Mae'r mater hwn yn cael ei godi trwy agenda Dyfodol Sir Fynwy a gellir edrych ar y mater hwn drwy'r Bwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus.

• Mewn ymateb i gwestiwn Aelod Dewis y Pwyllgor yngl?n â Dechrau'n Deg, nodwyd bod yr astudiaethau achos a nodwyd drwy'r cynllun hwn yn dystiolaeth bod ymyriadau cynnar yn bwysig ym mlynyddoedd cynnar bywyd plentyn.

• Tudalen 24 o Asesiad Lles Bwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus Sir Fynwy: Crynodeb - Nid yw Hafren yn ward yng Nghas-gwent.

·        
• Tudalen 25 o'r
ddogfen, paragraff 4, cyfeiriad at St Mary's - Mewn ymateb i gwestiwn Aelod o'r
Pwyllgor Dethol yngl?n â'r paragraff hwn, byddai swyddogion yn gwirio
cywirdeb y data.



 

·          

·          

·         • Nodwyd y pedwar amcan lles, fel a ganlyn:

·         - Rhoi'r cychwyn gorau mewn bywyd i blant a phobl ifanc i'w helpu i gyflawni gwell canlyniadau.

·         - Mwyhau'r potensial yn ein cymunedau i wella lles pobl trwy gydol eu cwrs bywyd.

·         - Mwyhau manteision yr amgylchedd naturiol ac adeiledig ar gyfer lles cenedlaethau'r presennol a'r dyfodol.

·         - Datblygu cyfleoedd ar gyfer cymunedau a busnesau er mwyn sicrhau sir sydd â chysylltiad da a ffyniannus.

·         • Mae argaeledd ac ansawdd tai yn hanfodol i les pobl. Dylid nodi mwy o bwyslais ynghylch y mater hwn yn y 

·         • Mewn ymateb i gwestiwn a godwyd yngl?n â chyflwr Seilwaith Sir Fynwy, nodwyd y bydd angen cyfeirio'n ddigonol ar y mater hwn o fewn y ddogfen.

·          

·         • Mae'r buddsoddiad o sut mae'r Awdurdod yn buddsoddi Cyllid Adran 106 yn fater y gallai Pwyllgor Dethol yn dymuno ei graffu yn y dyfodol.