Agenda item

Craffu ar y cynnig i gau'r Prentis a throsglwyddo'r holl ymgymeriadau i gynllun Cyfle, cynllun tebyg yng Ngorllewin Cymru.

 

Cyflwynodd Hannah Jones y cynnig i gau cynllun rhannu prentisiaeth adeiladu y Prentis a’i drosglwyddo i brosiect dan Cyfle, cynllun tebyg yng ngorllewin Cymru.

 

• Sefydlwyd cynllun Y Prentis yn 2012 gan Gyngor Sir Fynwy a Cartrefi Melin i fynd i’r afael â’r angen am nwyddau a gwasanaethau wedi eu caffael yn gymdeithasol a gwaith yn y diwydiant adeiladu ar draws de-ddwyrain Cymru.

• Trafododd Hannah lwyddiannau y cynllun sydd wedi hyfforddi dros 340 o brentisiaid, sicrhau mwy na £1.95 miliwn mewn cyllid a gweithio gyda phump o golegau a 149 contractwr.
• Dywedodd hefyd fod y cynllun wedi wynebu heriau tebyg i ostyngiad mewn cyfraddau cwblhau, anhawster yn cael lleoliadau, diffygion cyflogau prentisiaeth a cholledion ariannol dros y ddwy flynedd.

• Cynhaliwyd adolygiad gan Gyngor Sir Fynwy a Chyngor Bwrdeistref Torfaen a gyflwynodd ddau opsiwn: dod â gweithrediadau i ben neu ailddylunio’r model cyflenwi. Esboniodd bod Cartrefi Melin, a oedd yn gyfranddaliwr, wedi gadael ym mis Ionawr 2025 ac felly y cynnig oedd trosglwyddo’r cynllun i Cyfle.

• Mae Cyfle yn gynllun rhannu prentisiaeth sydd wedi sefydlu yng ngorllewin Cymru, a fedrai ddod yn gyfrifol am gyflenwi’r cynllun, gan sicrhau pontio llyfn i staff a phrentisiaid.
• Roedd Cyngor Sir Fynwy wedi cynnal gwiriadau diwydrwydd dyladwy ar Cyfle, gan gadarnhau ei fod yn addas i gymryd y cynllun. Mae gan y cwmni presennol warged o £100,000, a fyddai’n cael ei drosglwyddo i Cyfle i gefnogi’r trosglwyddo.  

• Yn nhermau cynlluniau ar gyfer y dyfodol, mae Cyngor Sir Fynwy yn anelu i ddatblygu canolfan sgiliau i ddiwallu anghenion plant, pobl ifanc, busnesau a diwydiant yn yr ardal.
• Bydd Cyfle yn rhoi arweinyddiaeth strategol i sicrhau y caiff prentisiaethau eu cwblhau a chefnogi cynaliadwyedd hirdymor y cynllun. 

 

Pwyntiau allweddol a godwyd gan Aelodau:  

 

• Pa sicrwydd sydd gennym y bydd y cynllun yn un proffil uchel ac nid dim ond rhan fawr o fwystfil mwy? A oes unrhyw dystiolaeth i awgrymu fod cael ei redeg gan dri sefydliad yng ngorllewin Cymru yn ffordd ddelfrydol ymlaen?

 

Mynegodd Hannah hyder ym model cyflenwi a ffocws busnes Cyfle, gan nodi ei gysylltiad gyda Llywodraeth Cymru a chontractwyr, a dywedodd y byddai ehangu Cyfle i dde ddwyrain Cymru yn effeithlon.

 

• Beth yw ffigurau hanesyddol prentisiaid o Sir Fynwy a pham mai dim ond un allan o 60 prentis yw’r ffigur cyfredol?

 

Cydnabu Hannah nifer isel y prentisiaid o Sir Fynwy ac esbonio ymdrechion i sicrhau mwy o gyfleoedd. Nododd fod y cynllun yn un rhanbarthol ac y disgwylir niferoedd uwch mewn awdurdodau eraill.

 

• Mae’r adroddiad yn sôn am argymhelliad fod y Cyngor yn cael sedd ar y Bwrdd Cyfarwyddwyr newydd. Ai Aelod Cabinet neu swyddog fydd hyn? Pa mor aml mae’r Bwrdd yn cwrdd a beth yw rôl cyfarwyddwyr wrth symud â’r cynlluniau ymlaen?

 

 

Awgrymodd Hannah y byddai swyddog yn fwy addas ar gyfer y sedd ar y bwrdd o gofio’r angen am wybodaeth a diweddariadau rheolaidd.

 

• Pam fod cyfraddau cwblhau wedi gostwng yn sylweddol dros y tair blynedd ddiwethaf a beth gafodd ei wnaed i unioni hyn? Beth yw’r adborth gan brentisiaid a chyflogwyr?

 

Priodolodd Hannah y gostyngiad mewn cyfraddau cwblhau i heriau cymhwyster Lefel 3 a rhwystrau eraill. Soniodd am sgyrsiau sy’n mynd rhagddynt gyda Llywodraeth Cymru a chontractwyr i fynd i’r afael â’r materion hyn.

 

• A yw’r ffigur o 340 prentis a £1.95 miliwn mewn cyllid yn benodol i Sir Fynwy neu’r rhanbarth cyfan?

 

Eglurodd Hannah fod y ffigurau ar gyfer y rhanbarth cyfan gyda Sir Fynwy â nifer gymesur o brentisiaid.

 

• Mae gennym bryderon am leoliad daearyddol Cyfle yng ngorllewin Cymru a pheidio bod â chanolfan leol ac os y byddai hyn yn creu problemau teithio ar gyfer prentisiaethau ac y gallai effeithio ar gyswllt gyda busnesau lleol. Hefyd rydym yn bryderus y gall fod diffyg gwybodaeth a chysylltiadau i dde ddwyrain Cymru. Pam na fedrem ganfod mwy o fusnesau i gefnogi’r ddarpariaeth bresennol a’r hyn a ddywedodd Cyfle am ddod i’r rhanbarth? A ydynt wedi gwneud unrhyw ymchwil?

 

Cydnabu Hannah y pryder a soniodd fod Cyfle wedi cysylltu gyda cholegau yn y rhanbarth ac yn cael sgyrsiau gyda chontractwyr. Mynegodd hyder yng ngallu Cyfle i gynyddu gwybodaeth a chael sgyrsiau parhaus ar draws y rhanbarth.

 

• A fydd Cyfle yn cadw’r staff presennol o Y Prentis?

 

Cadarnhaodd Hannah y byddai Cyfle yn sicrhau pontio llyfn ar gyfer staff a phrentisiaid, gan gadw’r staff presennol.

 

• Pam na fedrwn recriwtio prentisiaid o safon a beth gawn i’n ôl o bontio i Cyfle? A oes angen y cynllun?

 

Esboniodd Will nad yw’r cynllun bellach yn diwallu anghenion pobl ifanc a busnesau Sir Fynwy. Bydd trosglwyddo i Cyfle yn galluogi prentisiaid cyfredol i gwblhau eu cymwysterau a galluogi Sir Fynwy i ddatblygu cyfrwng mwy addas ar gyfer prentisiaethau yn y dyfodol.

 

• Pam na chafodd rhai prentisiaid eu talu? A yw hynny oherwydd nad ydynt wedi cwblhau neu heb fod yn bresennol? Pwy sy’n eu goruchwylio?

 

Cydnabu Hannah y bu heriau mewn cyfraddau cwblhau a’r rhwystrau sy’n wynebu dysgwyr.

 

• Beth yw llwyddiannau allweddol Y Prentis a sut maent yn adlewyrchu cyflawni grantiau?

 

Soniodd Hannah fod hyfforddi 340 prentis a sicrhau £1.95 miliwn mewn cyllid yn llwyddiannau allweddol. Cydnabu’r heriau ond tanlinellodd bwysigrwydd y llwyddiannau hyn.

 

• Beth yw risgiau prentisiaid heb fod yn cwblhau, adleoli staff a’r risg i enw da?

 

Amlinellodd Hannah y risgiau, yn cynnwys prentisiaid heb fod yn cwblhau eu cymwysterau, adleoli staff a niwed posibl i enw da.. Tanlinellodd bwysigrwydd pontio llyfn i liniaru’r risgiau hyn.

  

• Ai’r prosiect a gynigir o fewn Cynllun Rhannu Prentisiaeth Sgiliau Adeiladu Cyfle yw’r ffordd ddelfrydol ymlaen, gan ystyried y caiff ei redeg gan gyrff sy’n seiliedig yng ngorllewin Cymru?

 

Esboniodd Hannah eu bod wedi cwrdd yn rheolaidd â Cyfle ac yn hyderus yn eu model cyflenwi a’u ffocws busnes. Maent wedi bod mewn cyswllt gyda Llywodraeth Cymru ac yn credu fod y gyfatebiaeth yn addas i’r diben wrth symud ymlaen.

 

• Pa sicrwydd sydd gennym y bydd y cynllun yn un proffil uchel ac nid ond rhan fawr o fwystfil mwy?

 

Rhoddodd Hannah sicrwydd fod Cyfle yn awyddus yn ehangu i dde ddwyrain Cymru ac eisoes wedi bod mewn cyswllt gyda cholegau a chontractwyr yn y rhanbarth. Maent yn hyderus y bydd Cyfle yn cynyddu’r wybodaeth a phresenoldeb angenrheidiol.

 

• Beth yw’r adborth gan brentisiaid am y gostyngiad mewn cyfraddau cwblhau a beth gafodd ei wneud i unioni hyn dros y ddwy flynedd ddiwethaf?

 

Cydnabu Hannah y pryderon am y gostyngiad mewn cyfraddau cwblhau ac esboniodd fod diffyg cymhwyster Lefel 2 yng Nghymru yn rhwystr sylweddol. Maent wedi siarad gyda Llywodraeth Cymru am y mater hwn ac yn gwybod am yr heriau.  

 

• Beth yw’r adborth gan gyflogwyr a sut y cafodd hyn ei drafod yn adeiladol gyda i wella’r sefyllfa?

 

Dywedodd Hannah eu bod wedi cael trafodaethau gyda chyflogwyr a Llywodraeth Cymru i drin yr heriau a gwella’r cyfraddau cwblhau.

 

• Yn nhermau cyfraddau cwblhau prentisiaid, a oes cofnod o brentisiaid wedi cwblhau yn sicrhau swyddi parhaol?

Dywedodd Hannah fod y cynllun wedi hyfforddi dros 340 o brentisiaid a bod y rhai sydd yn y ffigurau yn adlewyrchu cyflogaeth gynaliadwy. Soniodd y gallai roi dadansoddiad mwy manwl os oes angen.

 

• Yn nhermau cynaliadwyedd y prosiect, rwy’n bryderus am y gorwariant o £1600, y ddibyniaeth ar grantiau, negodi’r les nesaf a’r costau brys posibl. Nid wyf yn teimlo fod gen i ddigon o wybodaeth ac mae gennyf bryderon am y cynnig.

 

Atebodd Hannah eu bod yn gwybod am y gorwariant a bod incwm yn dod i fewn o nifer o ffrydiau cyllid grant a gan gontractwyr. Bu costau ychwanegol dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf. Cydnabu bryderon yr Aelod ond dywedodd mai hwn yw’r dewis gorau wrth symud ymlaen.

 

Crynodeb y Cadeirydd:

 

• Diolchodd y Pwyllgor i swyddogion am adroddiad a chyflwyniad manwl a thynnwyd sylw at y pwyntiau allweddol a drafodwyd, yn cynnwys yr heriau sy’n wynebu cynllun Y Prentis, megis gostyngiad mewn cyfraddau cyflogaeth a diffyg cymhwyster Lefel 2 yng Nghymru.

 

• Cydnabu Aelodau y byddai’r cynnig i symud cynllun Y Prentis i ddod yn brosiect dan Cyfle yn cynnig buddion posibl, yn cynnwys pontio llyfn i staff a phrentisiaid a’r arweinyddiaeth strategol a fyddai’n cael eu darparu gan Cyfle.

 

• Rydym wedi mynegi ein pryder am yr agosatrwydd at Sir Fynwy, gan fod pencadlys Cyfle yng ngorllewin Cymru ac felly teimlwn fod angen diweddariadau rheolaidd ar y cynnydd ar y symud i sicrhau llwyddiant y cynllun yn ne ddwyrain Cymru.

 

• Cawsom drafodaeth gynhwysfawr a mynegodd Aelodau amrywiaeth o safbwyntiau, fodd bynnag mae consensws i gefnogi opsiwn 3, sef terfynu Y Prentis a’i drosglwyddo i Cyfle. 

 

Yn y bleidlais roedd 8 o blaid terfynu Y Prentis a’i drosglwyddo i Cyfle gydag 1 yn ymatal.