Agenda item

Cyflwynodd y Prif Archwiliwr Mewnol y Datganiad Llywodraethu Blynyddol Drafft.  Yn dilyn cyflwyno'r adroddiad, gwahoddwyd cwestiynau gan Aelodau'r Pwyllgor:

·       Gofynnodd Aelod pryd y byddai Pennaeth newydd y Gyfraith yn ymgymryd â'r swydd.   Eglurodd y Prif Archwiliwr Mewnol fod cyfnod rhybudd o dri mis felly mae dyddiad dechrau yn cael ei drafod.  Bydd y Gweithgor Llywodraethu ac uwch swyddogion, gan gynnwys y rhai yn y Tîm Cyfreithiol, yn monitro ac yn ymdrin â nhw yn ôl yr angen yn y cyfamser.

·       Croesawodd Aelod y meysydd i'w gwella ac awgrymodd y gellid ystyried yn y blynyddoedd i ddod i'r pwyntiau effeithiolrwydd a oedd yn ymddangos fel camau gweithredu yn hytrach nag esbonio sut yr oeddent yn effeithiol.  Awgrymwyd, lle mae gan rai ohonynt bwyntiau lluosog ond llai o enghreifftiau effeithiolrwydd, y gellid eu hadolygu. Cytunwyd ar hyn.

·       Gofynnodd Aelod sut y gall y Pwyllgor fod yn hyderus bod yr asesiadau'n wir ac yn rhesymol.  Eglurodd y Prif Archwiliwr Mewnol fod yr asesiadau yn yr adroddiad wedi cael eu herio gan y Gweithgor Llywodraethu, ac fe'u heriwyd ar wahân gan aelodau'r Uwch Dîm Arwain a newidiwyd y meysydd effeithiolrwydd yn sylweddol yn dilyn y broses hon.  Dywedodd y Dirprwy Brif Weithredwr fod ystyried sawl safbwynt yn agwedd bwysig.   Mae gwerth hefyd i’r Prif Archwiliwr Mewnol interim, fel swyddog newydd, edrych ar y ddogfen â “llygaid ffres” i ddilysu cywirdeb y wybodaeth a gyflwynir i’r Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio.

·       Gan gyfeirio at y Cynllun Gweithredu, nododd Aelod fod y dyddiad i gynhyrchu a Strategaeth gaffael newydd cymdeithasol gyfrifol yw Mehefin 2023 a gofynnodd a oedd unrhyw ddiweddariad.  Adroddodd y Dirprwy Brif Weithredwr fod yr eitem hon wedi cael ei chymeradwyo'n ddiweddar gan y Cabinet ac mae'r cynlluniau sy'n cefnogi'r strategaeth honno bellach yn dod i rym.

·       Gofynnodd Aelod am allu'r Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio i nodi camymddwyn posibl a holwyd a oes mesurau a gwiriadau digonol ar waith i wneud hynny.  Nodwyd na chofnodwyd unrhyw gamymddwyn a adroddwyd dros gyfnod y pwyllgor presennol.  Holwyd a ellid rhoi prawf ar waith i ymarfer y broses er mwyn rhoi sicrwydd o effeithiolrwydd unrhyw ymateb.   Adroddodd y Prif Archwiliwr Mewnol nad oedd unrhyw ymchwiliadau arbennig y llynedd felly dim i'w adrodd i'r Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio.  Y Prif Archwiliwr Mewnol i gysylltu â chydweithwyr AD i wirio a oes achosion i'w hadrodd.  Roedd yr Aelod yn cofio rhywfaint o bryder am gwynion na chawsant eu derbyn.

·       Gan awgrymu rhai mân welliannau, nid oedd Aelod yn cofio gweld adroddiad ar eithriadau i reolau gweithdrefnau contract ac awgrymodd y dylid cyflwyno adroddiadau’n nodi dim achos.  Hefyd, ni fu cyfle i adolygu prosesau caffael.   Awgrymwyd y gellid ystyried rhai sylwadau am feysydd i'w gwella ymhellach o Adroddiad Blynyddol y Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio i'w cynnwys yn y Datganiad Llywodraethu Blynyddol diwygiedig. 

·       Roedd y Pwyllgor yn fodlon ar effeithiolrwydd cyffredinol.  Dywedodd y Dirprwy Brif Weithredwr fod y graddfeydd a ddynodwyd yn wreiddiol wedi cael eu hisraddio i wella cywirdeb, yn seiliedig ar sawl safbwynt ac i hyrwyddo rhagoriaeth yn y dyfodol.

Fel yr argymhellwyd, cyfrannodd y Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio at briodoldeb a chynnwys y Datganiad Llywodraethu Blynyddol drafft (2022/23) ac ystyriodd yr adolygiad o effeithiolrwydd a'r asesiad a wnaed yn erbyn pob un o'r egwyddorion llywodraethu. Yn amodol ar rai mân newidiadau, cymeradwyodd y Pwyllgor y Datganiad Llywodraethu Blynyddol i'w gynnwys yn y Datganiad Cyfrifon Drafft 2022/23.

Gofynnodd y Cadeirydd i'r Cynllun Gweithredu ddod yn ôl i'r Pwyllgor o bryd i'w gilydd fel y gall Aelodau ddeall y camau a gymerwyd cyn ystyried Datganiad Llywodraethu Blynyddol y flwyddyn nesaf.