Mae llawer o gysylltiadau rhwng yr adroddiad hwn a rhai o'r trafodaethau a gynhaliwyd hyd yma.  Ymddiheuraf eich bod yn derbyn yr adroddiad hwn sy'n cyflwyno'r sefyllfa ym Mis 2 ym mis Mai, a ystyriwyd gan y Cabinet ddiwedd mis Gorffennaf ond oherwydd prinder swyddogion ac egwyl cyfarfodydd yn yr haf, ni fu'n bosibl dod â hyn atoch yn gynharach ond gobeithio gallaf ddarparu sefyllfa wedi'i ddiweddaru i chi, yn enwedig o ran Cronfa Caledi Llywodraeth Cymru.   Hoffwn ymddiheuro hefyd am gamgymeriad o ran yr atodiad ar dudalen 33 yr agenda, sy'n darparu safbwynt llawn y cyngor yn hytrach na'r meysydd yn eich cylch gwaith, ond byddwn yn canolbwyntio ar y rhain. 

Cyflwynir y diffyg cyffredinol a ragwelir ar y cyfrif refeniw ar dudalen 23 yr agenda ac mae'n nodi diffyg o £9.02m, ond rwy'n teimlo ei bod yn bwysig esbonio hyn ac egluro pa un sy'n ymwneud â'n gwasanaeth craidd a pha un sy'n ymwneud ag effeithiau'r pandemig covid. Mae'r gwahaniaeth yn bwysig gan ein bod wedi rhoi cyfrif ganddynt yn y gobaith o adennill rhai o'r costau a cholli incwm o Gronfa Galedi Llywodraeth Cymru.  Ar y pwynt yr ysgrifennwyd yr adroddiad hwn, nid oeddem yn ymwybodol pa arian y gallem ei gael, ond rydym bellach wedi dysgu bod Llywodraeth Cymru yn parhau â'r gronfa hyd at fis Mawrth 2022, ond bydd arian yn cael ei dapro y mae angen ei ystyried. 

Manylir ar ffocws craidd y tîm cyllid ar dudalen 26 y pecyn, gan dynnu sylw at y diffyg cyflenwi gwasanaeth craidd o £2.5 miliwn, sy'n cynnwys pwysau sy'n gysylltiedig â galw gwasanaethau plant yn bennaf ac yn yr un modd mewn gwasanaethau oedolion, yn bennaf oherwydd yr angen i recriwtio staff ychwanegol i ateb y galw cynyddol.  Mae pwysau cynnal a chadw fflyd yn effeithio ar gyllideb y Gwasanaeth Cludiant Teithwyr ac mae costau uwch yn gysylltiedig ag achosion o anghenion dysgu ychwanegol cymhleth. Hefyd, mae costau'n gysylltiedig â'r Gwasanaethau Landlordiaid, oherwydd yr angen i gyrraedd targedau incwm.   Mae'n bwysig nodi bod pwysau'n cael eu hategu gan gasglu treth incwm a gwariant cyfalaf, drwy dderbyniadau cyfalaf.  Nid yw'n ffordd gynaliadwy ymlaen a bydd angen i ni ystyried hyn yn y cynllun ariannol tymor canolig. 

O ran gwasanaethau sy'n dod o dan gylch gwaith y pwyllgor hwn, y gorwariant a ragwelir yw 2.6m ond mae rhywfaint o hyn yn gysylltiedig â covid a gellir ei adennill a'i wrthbwyso gan gyllid Llywodraeth Cymru. Mae gennym rai achosion gorwariant nad yw'n gysylltiedig â covid y mae angen i gynlluniau adfer y gyllideb eu rheoli'n ofalus. Siaradodd y swyddog ag aelodau drwy bob un o'r achosion gorwariant yn ei dro a oedd yn cael eu harddangos ar y sgrin.

Cyflwynodd y swyddog y sefyllfa gyfalaf hefyd, gan dynnu sylw at y ffaith bod y gyllideb a dybiwyd ym mis 2 yn agored i newid oherwydd cynnydd mewn prisiau ar draws sawl ardal a bydd sefyllfa lawnach yn cael ei chyflwyno ym mis 6.   Diolchodd y cadeirydd i'r ddau swyddog cyllid am gyflwyno'r adroddiad a gwahoddodd gwestiynau gan y pwyllgor.

Herio gan Aelodau

•           Mae'n ymddangos nad yw llawer o'r ffigyrau wedi'u cyflawni oherwydd covid.  O ran meysydd parcio er enghraifft, roeddwn i'n meddwl bod y rhain yn niwtral o ran cost, felly sut y byddai colli defnydd oherwydd covid yn effeithio ar y gyllideb honno?

Gyda rhai gwasanaethau, rydym wedi'n cyllidebu i gyrraedd targedau penodol, felly, er enghraifft, mae prydau ysgol sy'n cael eu gweini'n wahanol yn golygu y bydd y nifer sy'n manteisio ar y rhain wedi effeithio ar y llinell waelod ac yn ymddangos fel pwysau cost.  Defnyddir costau parcio ceir i wrthbwyso costau eraill fel diogelwch y ffyrdd a chostau priffyrdd, felly roedd hyn yn effeithio ar y gyllideb ac yn ymddangos fel pwysau. Mae angen i ni gael lefel benodol o barcio talu ac arddangos i gyrraedd y targed incwm hwnnw.

•           Mae fy nghwestiwn yn ymwneud â darparu gwasanaethau gwastraff.  Gan nad oes angen cadw pellter cymdeithasol mwyach, rwy'n tybio nad oes angen y faniau ychwanegol sydd eu hangen ar gyfer gwasanaethau casgliadau gwastraff mwyach. 

Ydych, rydych chi'n gywir, bydd y gost hon yn cael ei hadennill gan Lywodraeth Cymru ac ni ddylai effeithio ar sefyllfa'r dyfodol. 

•           A yw'r staff Gorfodi Parcio Sifil yn ôl yn eu rolau arferol? 

Ydynt, roedd rhai yn gwarchod, ac yr oedd rhai'n sâl, ond dylai gorfodaeth ailddechrau nawr gyda nifer lawn o staff a gallwn adrodd ar hyn ym mis 6.

•           A ydym i fod i dderbyn grant ar gyfer meysydd parcio neu a yw'n cael ei gyfuno yn y cyllid caledi?

Mae gennym ddiffyg yng nghyllideb meysydd parcio oherwydd incwm a gollwyd ond bydd y gronfa galedi yn ymdrin â hynny.

Diolchodd y Dirprwy Brif Weithredwr i'r tîm cyllid am eu gwaith caled wrth geisio cydbwyso cyllidebau yn ystod cyfnodau digynsail.  Esboniodd fod dibyniaeth sylweddol wedi bod ar y gronfa caledi Covid a'n bod wedi cael ein hariannu'n briodol gan hynny a hebddo, byddai'r sefyllfa wedi bod yn anghynaladwy.  Mae gennym ychydig o risgiau sylweddol, yn gyntaf o ran y gronfa caledi gan y bydd yr arian yn lleihau yn ystod y 6 mis diwethaf o gyllid, felly ar gyfer y flwyddyn ariannol bresennol, rydym yn fodlon y gallwn barhau i adennill incwm ond nid oes disgwyl y bydd y gronfa hon yn parhau’r flwyddyn nesaf sy'n peri risgiau i ni.  Bydd angen i ni gofio na fydd rhai o'r materion hyn yn diflannu. Mae canolfannau hamdden a'r angen am ymbellhau cymdeithasol yn effeithio ar gynhyrchu incwm ac yn yr un modd â refeniw meysydd parcio, felly mae angen i ni ddeall yr hyn a gwmpesir, mae digartrefedd yn enghraifft allweddol.  Rydym yn cael ein tanariannu'n sylweddol drwy'r setliad felly ar ôl mis Mai 2022, mae risgiau clir i'w rheoli a'u lliniaru.  Mae gorwariant gwasanaeth craidd o hyd yn y gwasanaethau i oedolion ac anghenion dysgu ychwanegol, sy'n effeithio'n drwm ar gyllid y cyngor, felly mae llu o faterion i fynd i'r afael â hwy, wrth geisio pennu cyllideb ar gyfer y flwyddyn nesaf. 

Casgliad y Cadeirydd:

Cynigiodd y cadeirydd ei diolch i swyddogion am yr adroddiad cynhwysfawr a'r cyd-destun ychwanegol a roddwyd i gynorthwyo aelodau i ddeall y sefyllfa gyllidebol ddiweddaraf.