Agenda item

Cyflwynwyd trosolwg cyffredinol i'r pwyllgor o'r sefyllfa bresennol a'r system Profi Olrhain Diogelu (POD) sydd wedi bod yn gweithredu ers mis. Dywedodd swyddogion fod y cydweithrediad ag iechyd a Chyngor Bwrdeistref Sirol Torfaen wedi bod yn gweithio'n dda hyd yn hyn. Roedd tua 300 o brofion yn cael eu gwneud bob dydd a hyd yn hyn, dim ond 1% o'r profion oedd yn bositif. Esboniwyd, oherwydd bod nifer yr achosion yn llai na Lloegr, mae'r system yn dra gwahanol i'r system sy'n gweithredu yn Lloegr, gyda Swyddogion Iechyd yr Amgylchedd y cyngor yn chwarae rhan hanfodol wrth olrhain cyswllt.  Clywodd yr aelodau fod staff presennol yn arwain ar olrhain cyswllt, ond yn y tymor hwy, mae'n debygol y bydd angen recriwtio rolau. Clywodd y pwyllgor fod y ffordd hollol newydd hon o weithio wedi ei gwneud yn ofynnol i wneud cryn dipyn o waith dros gyfnod byr iawn i sefydlu system weithredu. 

Dywedodd swyddogion mai un o'r manteision allweddol i'r awdurdod lleol sy'n arwain ar POD yw gwybod a deall yr ardal yn dda iawn, fel y gall y tîm ymateb yn gyflym yn wahanol i'r system genedlaethol yn Lloegr.   Mae'r tîm yn gweithio'n rhagweithiol gydag iechyd i ddeall beth allai'r materion fod ac er enghraifft, roeddent wedi bod mewn cysylltiad â rhai o'r gweithfeydd prosesu cig i sicrhau eu bod yn gyfarwydd â'r hyn y gallant ei wneud o ran gweithredu ataliol. Clywodd yr aelodau fod ail ganolfan brofi wedi agor ddoe ym Mlaenau Gwent (yn ychwanegol at Rodney Parade) a bod hyn yn debygol o gynyddu nifer y canlyniadau cofid positif.

Cwestiynau:

·         Mae pryderon yn ymwneud â ffermwyr yn ymweld â lladd-dai a safleoedd prosesu cig. A oes protocoliau ar waith i sicrhau bod masgiau'n cael eu gwisgo, ni waeth a oes gan y person symptomau?  

Mae Ffermio a Lladd-dai a gweithfeydd prosesu cig yn cael eu rheoleiddio gan yr Asiantaeth Safon Bwyd a hefyd yn cael eu llywodraethu trwy'r Weithrediaeth Iechyd a Diogelwch, felly dylent fod yn dilyn canllawiau, ond bydd swyddogion yn codi pryderon ynghylch pellhau cymdeithasol gyda nhw.

·         A yw profion gwrthgyrff yn dal i gael eu cynnal, a fyddai'n caniatáu i bobl ddychwelyd i'r gwaith gyda rhywfaint o imiwnedd?

Ar hyn o bryd, mae pryderon ynghylch dibynadwyedd y prawf gwrthgorff, felly mae'n cael ei dreialu mewn ysgolion fel cam cyntaf.

·         A allwch esbonio'r adnoddau o amgylch y system POD a'r paru gyda Thorfaen. Beth sy'n digwydd pan fydd SionIA yn dychwelyd i'w swydd dydd i ddydd?

Mater i Lywodraeth Cymru (LlC) yw penderfynu ar hyn. Rydyn ni'n disgwyl ymateb ganddyn nhw'r wythnos hon i weld beth fyddan nhw'n ei gefnogi. Mae LlC a chydweithwyr iechyd yn disgwyl y byddwn yn amsugno'r costau am y tro, o ystyried nad yw SionIA yn cyflawni eu dyletswyddau arferol oherwydd cau llawer o adeiladau bwyd a manwerthu, ond pan fydd swyddogion yn dychwelyd i'w rolau arferol, bydd angen i ni recriwtio pobl yn benodol.  Wrth i brofi cynyddu, bydd angen i ni gynyddu nifer ein staff POD, ond rydym yn aros am eglurder. Y rhesymeg dros bartneru â Chyngor Torfaen oedd lleihau dyblygu ymdrech ac elwa ar ddysgu ar y cyd. Roedd yn symudiad symbiotig i'r ddau gyngor ddechrau fel hyn ac fe'n galluogodd i weithredu ar lefel leol iawn. Rydym wedi bod yn hyblyg ac wedi helpu gyda rhai digwyddiadau yn Ysbyty Brenhinol Gwent a hefyd digwyddiadau yng Ngogledd Cymru, yr ydym wedi dysgu drwyddynt yn fawr.

·         A allwch chi egluro sut mae data'n cael ei gasglu a pha mor ddefnyddiol yw'r data i'n galluogi i ymateb ar lefel leol? 

Anfonir holl ganlyniadau'r profion drwodd i Ysbyty St Cadog, felly nid oes gennym yr un anhawster ag sydd gan Loegr gyda data. Mae gennym gysylltiadau agos â chydweithwyr iechyd sy'n darparu data lleol inni fel y gallwn ymateb yn gyflym.  Er nad oes gennym rai o'r un anawsterau â Chaerl?r, rydym yn gwybod bod agosrwydd a lleoedd cyfyng fel y rhai mewn lleoliadau ffatri, yn enwedig mannau ymneilltuo fel ystafelloedd te ac ardaloedd ysmygu, yn feysydd lle gall yr haint ledaenu'n hawdd. Mae gennym system y tu allan i oriau ledled Gwent i gydlynu unrhyw gamau ehangach fel cyfnodau clo lleol, pe bai hyn yn angenrheidiol.  Hyd yn hyn, rydym wedi olrhain 68 o bobl yng Ngwent ac olrhain tua 36% o'r rhai a olrheiniwyd gan staff Sir Fynwy, felly rydym yn teimlo'n fwy hyderus fel cyngor yn ein dealltwriaeth o hyn.

·         Pa mor gyflym ydych chi'n cysylltu â rhywun sydd wedi bod mewn cysylltiad â rhywun sydd wedi profi'n bositif?  A yw'r broses POD hefyd yn berthnasol i weithwyr cartrefi gofal?

Cysylltir â phobl o fewn 48 awr, sy'n weddol gyflym.  Mae'r cyfryngau wedi ymdrin â straeon am bobl nad ydynt yn ymateb, ond nid ydym wedi canfod bod hyn yn peri problem gyda phobl yn gyffredinol yn gydweithredol iawn.  I gadarnhau, mae'r broses POD hefyd yn berthnasol i weithwyr cartrefi gofal.

·         Rydych wedi ymdrin â phryderon ynghylch rhannu gallu, adnoddau a gwybodaeth, ond a gaf i ofyn a yw diogelwch data a llywodraethu data wedi'i ystyried yn llawn?

Rydym yn glir iawn gyda phwy yr ydym yn rhannu'r data ac o ran ein proses lywodraethu, mae'r materion diogelwch data wedi'u datrys yn llawn.

·         Ydych chi'n gallu cynnig y gyfradd R ar gyfer Sir Fynwy?  Ble mae'r canolfannau profi?

Na, mae yna lawer o gymhlethdodau o ran cyfrifo'r R. Mae'r 68 prawf positif yn ffigur Gwent Eang.  Yr hyn sy'n ddiddorol yw nifer yr achosion asymptomatig, oherwydd dim ond pobl symptomatig yr ydym yn profi ar hyn o bryd. Y canolfannau yng Ngwent yw Rodney Parade, Casnewydd a'r ganolfan newydd ym Mlaenau Gwent a agorodd ddoe. Mae profion cartref ar gael, ond mae nifer uchel o fethiannau oherwydd nad yw profion wedi'u cwblhau'n iawn.  

·         A oes gennym ni ddigon o wybodaeth ar gael i annog pobl i gael eu profi hyd yn oed os mai dim ond mân symptomau sydd ganddyn nhw?  Sut ydyn ni'n estyn allan i gymunedau Du a Lleiafrifoedd Ethnig (BAME)? 

Mae gennym swyddog medrus iawn yn ein Tîm Cymunedau a Phartneriaethau y mae ei rôl yn cynnwys cysylltu'n uniongyrchol â chymunedau BAME yn Sir Fynwy ac mae'n rhannu gwybodaeth â chymunedau trwy rwydweithiau sefydledig, er mwyn sicrhau bod pawb yn derbyn yr arweiniad.

Casgliad y Cadeirydd:

Mae'r adroddiad wedi darparu trosolwg defnyddiol iawn o'r system POD newydd ac wedi rhoi llawer mwy o hyder i'r pwyllgor fod y broses yn gweithio'n dda a'n bod wedi paratoi'n addas rhag ofn bod gennym ail don o'r firws.