Agenda and draft minutes

Nid oedd unrhyw ymddiheuriadau am absenoldeb.

Nid oedd unrhyw Ddatganiadau o Fuddiant.

Na.

Craffu ar y sefyllfa gyllidebol (refeniw a chyfalaf) ar gyfer gwasanaethau sy'n dod o fewn cylch gwaith y pwyllgor, gan gynnwys diweddariad cynnar ar 2025/26.

Cyflwynodd yr Aelod Cabinet Ben Callard yr adroddiad ac atebodd gwestiynau'r Aelodau ynghyd â Jonathan Davies, Peter Davies, Matt Gatehouse, Debra Hill-Howells a Nicola Wellingto.

• Sut fydd y Cyngor yn lliniaru'r risg strwythurol hirdymor o'r gorwariant parhaus mewn gofal cymdeithasol a thai?

Mae'r Cyngor yn gweithio ar ail-alluogi a rheoli llwybrau galw i wella ansawdd bywyd a lleihau baich ar yr Awdurdodau Lleol. Mae cydnabyddiaeth nad yw targedau arbedion mewn gofal cymdeithasol wedi'u cyrraedd yn llawn bob amser oherwydd cynnydd yn y galw a'r cymhlethdod, yn ogystal â chwyddiant. Mae'r Cyngor yn parhau i weithio ar yr heriau hyn, gan gydnabod cyfrifoldebau statudol a ffactorau allanol sy'n effeithio ar y galw.

• Adroddir am lithriad cyfalaf sylweddol. Pa fesurau ydym ni'n eu defnyddio i liniaru hyn?

Mae llithriad cyfalaf yn bennaf oherwydd hysbysiadau grant hwyr a rhai problemau cynllunio. Mae'r Cyngor yn gweithio gyda deiliaid cyllideb a chontractwyr allanol i wella cynllunio a chyflawni, ond mae'n cydnabod bod cynlluniau cyfalaf yn aml-flwyddyn ac yn destun newid.

• Pa sicrwydd y gellir ei roi i'r risg o ddibynnu'n helaeth ar grantiau untro?

Mae dibyniaeth ar gyllid grant yn sylweddol, ond mae hysbysiadau hwyr yn gwneud cynllunio'n anodd. Byddai'r Cyngor yn elwa o wybodaeth grant gynharach a mwy sicr er mwyn cynllunio a defnyddio cronfeydd yn fwy effeithiol. Mae deialog barhaus gyda Llywodraeth Cymru ynghylch symud rhywfaint o gyllid grant i gyllid refeniw craidd. Yn gyffredinol, mae deialog adeiladol gyda Llywodraeth Cymru ynghylch dylunio a chyllido grantiau, ond mae ansicrwydd yn parhau ynghylch dulliau cyllidebol yn y dyfodol. Mae'r Cyngor yn gweithio i sicrhau bod ei fuddiannau'n cael eu diogelu, yn enwedig o ran grantiau rheolaidd sy'n tanysgrifio costau craidd.

• A yw cost wirioneddol gofal cymdeithasol wedi'i thangynrychioli yn ein cyllideb?

Mae'r Cyngor wedi dysgu o dargedau diwygio uchelgeisiol y gorffennol mewn gofal cymdeithasol, a arweiniodd at orwariant pan na wireddwyd arbedion yn llawn. Mae'r blynyddoedd diwethaf wedi gweld rhywfaint o welliant, gydag arwyddion cynnar bod gorwariant a ragwelwyd yn lleihau, gan adlewyrchu cynnydd mewn diwygio a rheoli cyllideb.

• Beth yw effaith costau Yswiriant Gwladol cynyddol ar gyllideb y Cyngor, gan gynnwys ysgolion, a pha fesurau lliniaru sydd ar waith?

Mae'r cynnydd mewn Yswiriant Gwladol yn bwysau cost. Darparwyd rhywfaint o gyllid ychwanegol ond nid oedd yn talu'r rhwymedigaeth lawn. Gosodwyd cronfa wrth gefn yng nghyllideb y llynedd i liniaru'r risg hon.

• Beth sy'n cael ei wneud yngl?n ag ôl-ddyledion yn y Dreth Gyngor ac adennill dyledion, o ystyried y diffyg symudiad mewn ôl-ddyledion sy'n weddill?

Mae amryw o resymau dros ôl-ddyledion, nid pob un oherwydd gwrthod talu (e.e., achosion profiant). Mae ôl-ddyledion treth gyngor a dyled gofal cymdeithasol wedi cynyddu ar ôl y pandemig, gan adlewyrchu tueddiadau cenedlaethol. Mae'r Cyngor yn defnyddio'r Cynllun Gostyngiadau Treth Gyngor i gefnogi'r rhai mewn angen ac mae'n canolbwyntio ar ymdrechion adfer. Bu cynnydd hefyd mewn disgowntiau ac eithriadau, gan symud tuag at gyfartaledd Cymru. Mae'r tîm gwasanaethau a rennir yn gweithio i gefnogi trethdalwyr a sicrhau mesurau adfer cadarn. Mae'r Cyngor yn cynnal cyfradd gasglu hirdymor  ...  view the full Cofnodion text for item 4.

Cyflwynodd yr Aelod Cabinet Ben Callard yr adroddiad ac atebodd gwestiynau'r Aelodau gyda Jonathan Davies a Peter Davies.

• O ran y diffyg o £20m am 2 flynedd o hyn ymlaen, y llynedd roedden ni'n edrych ar £12.2m ar gyfer eleni – felly o gymharu pethau, mae'r diffyg wedi cynyddu'r flwyddyn nesaf i £13.6m ac roedd y diffyg cronnus tymor canolig y llynedd yn £34.7m ac mae hynny bellach yn £38m – ai dyna'r niferoedd cymharol perthnasol?

Mae'r ffigurau cymhariaeth yn gywir. Mae'r ffigurau'n cynrychioli asesiad ar adeg benodol ac maent yn destun newid wrth i'r broses gyllidebol fynd rhagddi. Mae'r ffigurau'n darparu cyd-destun ar gyfer deall yr heriau ariannol a chynllunio ar gyfer y flwyddyn ariannol nesaf a'r tymor canolig.

• A yw'n gywir bod gan Sir Fynwy'r lefelau wrth gefn isaf yng Nghymru, ac a yw hyn yn destun pryder?

Mae'r datganiad yn cyfeirio at adroddiad Archwilio Cymru o tua 18 mis i ddwy flynedd yn ôl, a nododd mai cronfeydd wrth gefn Sir Fynwy, fel cyfran o'i chyllideb refeniw gyfan, oedd yr isaf yng Nghymru. Mae'r cyd-destun yn bwysig, gan fod cronfeydd wrth gefn yn cynnwys cronfeydd wrth gefn y mae modd eu defnyddio a rhai nad oes modd eu defnyddio, gyda llawer wedi'u clustnodi ar gyfer gwasanaethau penodol. Mae Awdurdodau Lleol mewn gwahanol gamau yn eu taith buddsoddi mewn cronfeydd wrth gefn, sy'n effeithio ar lefelau eu cronfeydd wrth gefn. Felly, er bod y datganiad yn gywir, rhaid ystyried cyd-destun ac amgylchiadau penodol pob awdurdod.

Gadawodd y Cynghorydd Neill y cyfarfod, a chymerodd y Cynghorydd Buckler yr awenau fel cadeirydd.

• A oes gan y Cyngor ddigon o gynlluniau cynaliadwy i bontio'r diffyg cyllid a ragwelir?

Cydnabyddir y rhagolygon pryderus ond mae'r Cyngor wedi llwyddo i liniaru pwysau yn ystod y blynyddoedd diwethaf, mae ganddo reolaethau a systemau cadarn, ac mae mewn sefyllfa dda i fynd i'r afael â heriau'r dyfodol. Mae'r Cyngor yn tybio £7.5 miliwn yn flynyddol ar gyfer pwysau galw a chwyddiant, ac mae rhaglenni trawsnewid parhaus a chynlluniedig ar draws gwasanaethau i fynd i'r afael â'r bwlch cyllidebol.

Crynodeb y Cadeirydd:

Diolch i'r Aelod Cabinet a'r Swyddogion. Cynigiwyd yr adroddiad.

I gynnwys Caffael, Digidol a Data, Rheoli Asedau, Cyllid a Phobl. (Gwaith Archwilio Cymru)

Cyflwynodd yr Aelod Cabinet Ben Callard yr adroddiad. Atebodd Matt Gatehouse, Nick Keyse, Sian Hayward, Richard Jones Peter Davies a Gemma Ellis (Ardal) gwestiynau’r Aelodau.

• A yw 60% o ran boddhad staff yn sgil problem ddiwylliannol sylfaenol ac a yw'r pwysau cynyddol o swyddi gwag yn effeithio ar lesiant a datblygiad sgiliau staff?

Darparodd arolwg staff diweddar linell sylfaen, ac mae’r camau gweithredu wedi cynnwys cydgrynhoi adnoddau lles a chynyddu ymgysylltu. Mae ymdrechion parhaus i wella cyfranogiad staff a datblygu sgiliau, gan gynnwys llwyfannau e-ddysgu newydd a rhaglenni newid, a bydd arolygon yn y dyfodol yn mesur cynnydd.

• A allwch chi egluro'r ffigurau a roddir ar gyfer y gwahaniaeth mewn cyflog rhwng dynion a menywod?

Mae ffigurau’r bwlch cyflog yn cyfeirio at y gwahaniaeth mewn cyfraddau fesul awr, gyda’r gwahaniaethau cymedrig a chanolrifol yn 85 ceiniog a 49 ceiniog, yn y drefn honno. Er bod dynion a menywod yn cael eu talu’n gyfartal am yr un swydd, mae’r bwlch yn bodoli oherwydd mwy o ddynion mewn rolau â chyflog uwch a mwy o fenywod mewn rolau â chyflog is (e.e., gofal). Mae’r Cyngor yn gweithio i fynd i’r afael â hyn drwy ddatblygu gyrfa ac annog dewisiadau gyrfa ehangach.

• Beth yw'r rheswm dros yr oedi yn natblygiad tai fforddiadwy yn Ysgol Gyfun Cil-y-coed a beth yw'r amserlen arfaethedig?

Gwerthwyd y tir i Gymdeithas Tai Sir Fynwy, a fethodd â phenodi contractwr i ddechrau ond sydd wedi ail-dendro a phenodi un ers hynny. Y targed yw dechrau ar y safle erbyn diwedd yr haf, gydag ymrwymiad i fwrw ymlaen cyn gynted â phosibl.

• O ran strategaeth ddigidol a data’r Cyngor, sut mae trawsnewid digidol yn cael ei ddefnyddio i wella effeithlonrwydd gweithredol, gwneud penderfyniadau sy’n seiliedig ar ddata, ymgysylltu â dinasyddion, a phrosesau caffael?

Mae gwella aeddfedrwydd digidol a data yn dasg barhaus, gydag ymdrechion parhaus mewn meysydd gwasanaeth i wella galluoedd digidol. Mae asesiad newydd wedi'i gynllunio ar draws partneriaid SRS (Blaenau Gwent, Torfaen, a Sir Fynwy) i sicrhau dull cydlynol. Bydd yr asesiad yn helpu i dargedu adnoddau'n effeithiol, ond mae gwaith eisoes ar y gweill i wella aeddfedrwydd digidol. Ni ddylai asesiadau aeddfedrwydd digidol arafu cynnydd ar fentrau digidol a data, yn enwedig o ystyried yr heriau ariannol sy'n wynebu'r Cyngor. Mae angen rhoi cyflymder i waith digidol a data, ac nid oes angen cwblhau pob asesiad aeddfedrwydd digidol/data cyn blaenoriaethu a symud ymlaen â phrosiectau allweddol.

Mae offer a systemau e-gaffael yn flaenoriaeth uchel oherwydd gofynion tryloywder newydd o'r Ddeddf Gaffael, sy'n gofyn am fwy o hysbysiadau a phrosesau digidol. Ar hyn o bryd, defnyddir "Gwerthwch i Gymru" a "Proactis" ar gyfer e-dendro, cyrchu, a rheoli contractau; bu rhai problemau cychwynnol gyda'r platfform digidol ond mae cydweithio parhaus â Llywodraeth Cymru ac awdurdodau eraill i ddatrys y rhain. Defnyddir Microsoft Forms ar gyfer dogfennau cwmpasu a llywodraethu i wella gwelededd caffael. Er bod gwelliannau wedi'u gwneud, nid yw'r system gaffael ddigidol yn berffaith eto, ac mae'r tîm yn parhau i ymchwilio i atebion gwell a dysgu gan  ...  view the full Cofnodion text for item 6.

Craffu ar yr hunanasesiad a nodi’r meysydd i’w craffu ymhellach.

Cyflwynodd Hannah Carter a'r Arweinydd Mary-Ann Brocklesby yr adroddiad. Atebodd Richard Jones a Craig O’Connor gwestiynau'r Aelodau.

• Beth yw'r rhwystrau i gymryd prydau bwyd am ddim? A gynhyrchir prydau bwyd waeth a ydynt wedi cofrestru?

Mae tua 72% o bobl sy'n cael prydau ysgol am ddim, ac mae'r Cyngor yn gweithio i wella hyn drwy amryw o gynlluniau. Mae'r Cyngor yn cydweithio â chydweithwyr Bwyd Cynaliadwy i ddarparu addysg bwyd mewn ysgolion.

• A yw Dechrau'n Deg wedi cynyddu yng Nghil-y-coed? Sut ydym ni'n helpu pobl i gael pecynnau prydau bwyd? Beth yw'r rheswm dros y cynnydd mewn gwaharddiadau parhaol rhwng 2010-22? I ble mae'r myfyrwyr yn mynd a beth yw'r effaith ar ddysgu cymdeithasol ac emosiynol?

Bydd angen darparu diweddariadau penodol ar Dechrau'n Deg, pecynnau prydau bwyd, ac eithriadau parhaol yn ysgrifenedig. – cam GWEITHREDU

• Beth yw'r mesurau o brosesau a rheoli prosiectau, nifer yr adolygiadau a gynhaliwyd gyda defnyddwyr, a'r asesiad o'r effaith ar drigolion?

Mae fframwaith rheoli perfformiad y Cyngor yn cynnwys cynlluniau busnes gwasanaethau, mesurau perfformiad, a hunanasesiadau blynyddol i olrhain cynnydd a dysgu o ganlyniadau.

• A allai corff allanol – fel Archwilio Cymru neu swyddfa Comisiynydd Cenedlaethau’r Dyfodol – ddilysu a yw’r data cywir yn cael ei gasglu a’r pethau cywir yn cael eu mesur? Efallai y gallem gynnal gweithdy cydweithredol gyda swyddfa’r Comisiynydd a gwahodd Swyddogion i ystyried yr awgrym hwn – gallai arweinyddiaeth o’r fath osod yr awdurdod fel esiampl ledled Cymru?

Mae craffu allanol eisoes wedi'i ymgorffori yn y broses hunanasesu trwy gynnwys canfyddiadau gan reoleiddwyr fel AGC, Archwilio Cymru, ac Estyn. Yn ddiweddar, adolygodd Archwilio Cymru drefniadau rheoli perfformiad y Cyngor a chanfod eu bod yn gadarn, tra hefyd yn argymell gwelliannau - megis adrodd gwell ar danberfformio - sydd wedi cael sylw yn yr adroddiad cyfredol. Yn ogystal, mae'r Cyngor yn paratoi ar gyfer asesiad perfformiad panel cyfoedion, a drefnwyd ar gyfer mis Chwefror, i gryfhau gwerthuso allanol ymhellach. Rydym yn croesawu'r syniad o weithio'n agosach gyda swyddfa Comisiynydd Cenedlaethau'r Dyfodol, gan nodi'r cyswllt da presennol a'r aliniad â Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol. Mae cydweithio parhaus hefyd trwy rwydweithiau CLlLC i wella rheoli perfformiad a rhannu arfer gorau.

• I egluro, a ystyriodd Archwilio Cymru ein hadroddiadau yn eu hadolygiad o reoli perfformiad?

Ystyriodd Archwilio Cymru hunanasesiad y Cyngor fel rhan o'u hadolygiad o drefniadau rheoli perfformiad. Adroddwyd ar eu canfyddiadau i'r Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio, a chynigiodd y swyddog rannu'r adroddiad yn ehangach. Un argymhelliad allweddol oedd gwella sut mae tanberfformiad yn cael ei egluro – maes sydd wedi bod yn ffocws yn adrodd eleni.

Crynodeb y Cadeirydd:

Diolch i'r Arweinydd ac i'r Swyddogion. Cafodd yr adroddiad ei gynnig.

Ailadroddodd y Cynghorydd Bond ei chais gan y Pwyllgor Lle i'r cynllun hwn gael ei ddiwygio i ddangos yn gliriach pa adroddiadau sydd eisoes wedi mynd i'r Cabinet/Cyngor, a pha rai sydd ar ddod o hyd. Sicrhaodd y Swyddogion yr Aelodau fod y pwynt hwn wedi'i basio ymlaen i'r Gwasanaethau Democrataidd i ffurfio rhan o'r newidiadau cyffredinol sy'n cael eu gwneud i'r cynlluniwr.

Mae cyfarfod arbennig wedi'i ychwanegu ar 3ydd Rhagfyr, ac mae un arall yn cael ei drefnu ar gyfer mis Ionawr. Noder bod rhai o Gamau Gweithredu 3ydd Mehefin wedi'u hanfon at y Pwyllgor ers cyhoeddi'r agenda.

Nododd y Cynghorydd Pavia fod gormod o eitemau ar bob agenda, a bod angen gweithio drwy'r gyfrol hon o waith gyda'r Cadeirydd. Sicrhaodd y Swyddogion yr Aelodau fod hyn eisoes yn rhywbeth y maent yn dymuno mynd i'r afael ag ef, a byddant yn trafod opsiynau gyda'r Cadeirydd cyn gynted â phosibl. – CAM GWEITHREDU

Nododd y Cynghorydd Bond y dylid ymdrin â'r eitem Grantiau yn ddelfrydol cyn y Gwanwyn fel bod posibilrwydd y bydd sylwadau'r Pwyllgor yn bwydo i strategaeth y flwyddyn nesaf. Bydd y tîm craffu yn trosglwyddo'r pwynt hwn i'r Swyddogion cyllid – CAM GWEITHREDU

Cadarnhawyd y cofnodion.

23ain Medi 2025 am 10.00am.